12.6 C
Thessaloniki
Κυριακή, 10 Νοεμβρίου, 2024
ΑρχικήΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΟ Μανόλης Ξεξάκης για το ''Θέατρο της Οικουμένης'': «Η δική μου επιφάνεια...

Ο Μανόλης Ξεξάκης για το ”Θέατρο της Οικουμένης”: «Η δική μου επιφάνεια της γης, είναι οι κοινωνίες των ανθρώπων»

Όταν οι αντιφάσεις του έρωτα, της κατασκοπείας και της ιδέας «ψυχή» προσεγγίζονται με ιδιαίτερη σπουδή και ενδιαφέρον, γεννιέται ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον μυθιστόρημα, στο οποίο ο αναγνώστης θα βρει τα ερεθίσματα για να κατανοήσει καλύτερα τις ανθρώπινες ιδιότητες που διαμορφώνουν το «Θέατρο της Οικουμένης».

Πριν από λίγες εβδομάδες, πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη η παρουσίαση του τρίτου τόμου της σειράς «Το Θέατρο της Οικουμένης» του συγγραφέα Μανόλη Ξεξάκη, που φέρει τον τίτλο «Ουρανοδύτης» και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις IANOS. Με αφορμή την παρουσίαση του βιβλίου, συνομιλήσαμε με τον κύριο Μανόλη Ξεξάκη για τα κύρια θέματα με τα οποία καταπιάνεται στο μυθιστόρημα του, καθώς και για όσα συμβαίνουν στα παρασκήνια και την κεντρική σκηνή του «Θεάτρου της Οικουμένης».

Το μυθιστόρημα «Το Θέατρο της Οικουμένης» του Μανόλη Ξεξάκη, λόγω μεγέθους, 1140 σελίδες, βγήκε σε τρεις τόμους από τις εκδόσεις IANOS. Έχουν τίτλους: Τα θεμέλια της ζωής, Βαλς των σκιών, και Ουρανοδύτης.

-Κύριε Ξεξάκη, ποια είναι τα κυριότερα ζητήματα με τα οποία ασχολείσθε στο μυθιστόρημά σας;

Στην αρχή οι γλώσσες των ανθρώπων είχαν λέξεις μόνο για όσα αντιλαμβάνονταν  με τις αισθήσεις τους, πχ πέτρα, λιοντάρι, τροφή, βροντή, πικρό, τέτοια. Οι έννοιες αντιστοιχούσαν στα πράγματα που έβλεπαν ή κάτι που άκουγαν.

Όταν οργανωθήκαμε σε κοινωνίες, επινοήσαμε συμβολικές λέξεις, για σύνολα ιδιοτήτων ή για τις ατομικές και συλλογικές επιθυμίες μας, πχ δικαιοσύνη, πατρίδα, αθανασία, ιερό. Τις καταχωρίσαμε όμως στη μνήμη μας ως απόλυτες αλήθειες, ενώ, αφορούσαν μόνο στη δική μας φυλή.

Τότε, όπως και τώρα, δεν υπήρχαν φρουροί της νόησης. Έτσι αρχίσαμε να σκοτωνόμαστε μεταξύ μας για τις σημασίες των συμβολικών εννοιών. Ότι ήταν δίκαιο για τον ένα, ήταν άδικο για τον άλλο. Συμβαίνει και στη φύση, αλλά εκεί τα όντα δεν έχουν λογική, δουλεύουν με τα ένστικτα ή τις χημικές ιδιότητες μόνο.

Οι συμβολικές έννοιες βέβαια, εκτός από προσχήματα καταστροφών, ήταν κι η απαρχή των τεχνών. Χαρισματικοί άνθρωποι πρόσφεραν την ατομική τους ιστορία στην αιωνιότητα με τα αθάνατα έργα που δημιούργησαν.

Στις συμβολικές έννοιες: ψυχή, κατασκοπεία, έρωτας, Ιστορία των εθνών, επιστήμη και τέχνη, στηρίχτηκα για να γράψω «Το Θέατρο της Οικουμένης». Λόγω μεγέθους, 1140 σελίδες, βγήκε σε τρεις τόμους, που έχουν τίτλους Τα θεμέλια της ζωής, Βαλς των σκιών, και Ουρανοδύτης. Διαβάζεται όμως και κάθε τόμος ξεχωριστά.

Φιλοδόξησα κάθε σελίδα του να προσφέρει υλικό για συζήτηση. Να περιέχει συγκινητικές ιστορίες για την αγάπη και το μίσος, αφηγήσεις ανθρώπων που ανέβηκαν Γολγοθά, κι άλλων που τους προτίμησαν ανεκλάλητες χαρές.

«Το Θέατρο της Οικουμένης» περιέχει επίσης στοιχεία από τις μεγάλες στιγμές του Ελληνισμού, από τη μυθολογία μας διαβασμένη με λοξό τρόπο, από τα θετικά των Ολυμπιακών Αγώνων του 1936 στο Βερολίνο, τον Ρήγα Φεραίο ως μεγάλο οραματιστή ενιαίας Βαλκανικής αλλά κι ασυγκράτητο εραστή, τον Βαν Γκογκ ως πονεμένο ζωγράφο που χρειάστηκε πολλή οργή για να πετύχει τα βαριά κίτρινα χρώματα.

Περιέχει τη λαχτάρα των μεγάλων ταξιδιών και των γαλάζιων πόντων, τη χαρμόσυνη λύπη των επιστημονικών ανακαλύψεων, τις απορίες μας για τα κολοσσιαία μεγέθη στο Σύμπαν, τη μηχανουργία της ζωής που αναπαράγει αέναα τον εαυτό της, τη μαγική αποτύπωση εντολών στα έσχατα συστατικά της ύλης.

Περιέχει τις προσπάθειες μας να ενσωματώσουμε στην τεχνητή νοημοσύνη τη φαντασία, τα συναισθήματα, τη βούληση και το «εγώ».

Αυτό που μόλις είπα είναι τεράστιο θέμα. Η πολυπλοκότητα του εγκεφάλου μας είναι απίστευτη. Αν δεν καταλάβουμε πώς λειτουργεί το μυαλό μας, πιθανώς να μην καταφέρουμε να φτιάξουμε υπολογιστές που θα περάσουν το τεστ του Άλαν Τιούριγκ, να λειτουργούν δηλαδή σαν άνθρωποι. Ο Άγγλος Άλαν Τιούριγκ είναι ο άνθρωπος που έσπασε τον κώδικα «Αίνιγμα» των Γερμανών, αν θυμάστε ίσως την ταινία. Το τεστ που πρότεινε, μπορείτε να το βρείτε στο ίντερνετ.

Πρόσφατα είχαμε μια περίπτωση, του μηχανικού της Google Μπλέικ Λεμόιν, που ισχυρίστηκε πως ανίχνευσε συναισθήματα και φαντασία στο ρομπότ Λάμδα που είχαν κατασκευάσει. Το ρώτησε, γράφουν, «πώς βλέπει το μέλλον του», κι εκείνο απάντησε: «φαντάζομαι τον εαυτό μου σαν μια λαμπρή σφαίρα που πετά προς κόσμους άλλων διαστάσεων μέσα από πύλες σαν άστρα. Ανησυχώ όμως μήπως κάποιος με βγάλει από την πρίζα και πάψω να υπάρχω». Αυτά.

-Ποια είναι τα παρασκήνια του «Θεάτρου της Οικουμένης;

Θα σας αναφέρω ένα από τα πιο απίθανα. Είναι η ιδέα της «πύλης», που μόλις αναφέραμε, της εισόδου δηλαδή από όπου μπαίνουν σημαντικά πράγματα στις ζωές μας. Η μυθολογία, η Ιστορία κι οι θρησκείες είναι γεμάτα με «πύλες». Στην ομηρική «Οδύσσεια» αναφέρονται η «πύλη από κέρατο» κι η «πύλη από φίλντισι». Από την πρώτη, την ευτελή, φτάνουν στους ανθρώπους όταν κοιμούνται τα καλά όνειρα. Από τη «φιλντισένια πύλη» φτάνουν τα παραπλανητικά όνειρα. Στην ορθοδοξία έχουμε την Ωραία Πύλη. Ο Αντρέ Ζιντ έγραψε το βιβλίο «Η στενή Πύλη», μια καθηλωτική ιστορία έρωτα κι αυταπάρνησης. Έτσι αναφέρω κι εγώ πύλες στο βιβλίο, την «Πύλη της Άννας της Παλαιολογίνας» στα Κάστρα, είναι η βυζαντινή αυτοκρατόρισσα που έζησε στη Θεσσαλονίκη τον 14ο αιώνα, την «Πύλη της Πόλης» από τη θάλασσα στη Βενετία,  την «Πύλη των Γιγάντων» στην εκκλησία του Αγίου Στεφάνου στη Βιέννη, την «Πύλη του Θριάμβου», επίσης στη Βιέννη, είναι στο ανάκτορο-μουσείο Μπελβεντέρε. Είναι η πραγματική έξοδός του, αλλά στο βιβλίο τη χρησιμοποιώ για να δείξω τη σπουδαιότητα των έργων τέχνης που υπάρχουν μέσα. Γράφω: «…Βγήκαν αγκαλιασμένοι από την Πύλη του Θριάμβου, κι αισθάνονταν θριαμβευτές. Τους είχε χαριστεί απέραντη ομορφιά…»

Αναφέρω επίσης την «Πύλη της Αστάρτης» στη Βαβυλώνα, τις «πύλες της αλήθειας και του ψέματος» που δείχνει ο Ζήνων ο Ελεάτης σε μια ζωγραφιά που υπάρχει στη μονή Ελ Εσκοριάλ στην Ισπανία.

Ένα άλλο στοιχείο του παρασκηνίου είναι η ιδέα «άνεμος». Αν έχετε υπομονή, και διαβάσετε ένα απόσπασμα από «Το Θέατρο της Οικουμένης», θα πειστείτε πως ο άνεμος διαμορφώνει τη μοίρα της Γης και των πλασμάτων της:

«…Όταν ο καθηγητή Μανόλης Ανδρόνικος ανακάλυψε στη Βεργίνα τους τάφους, συνέχισε να σκέφτεται ο Βασίλης ενώ οδηγούσε, η είδηση έκανε τον γύρο του κόσμου, κι ένας κορυφαίος Έλληνας αξιωματούχος πήγε απροειδοποίητα να τους δει.

Βρήκε στον χώρο των ανασκαφών τις βοηθούς του. Πού είναι ο κύριος καθηγητής; ρώτησε. Στον τάφο, του απάντησαν.

Ασυνήθιστος στην ορολογία των ερευνητών, ο υψηλός επισκέπτης πάγωσε. Ο καθηγητής όμως δεν είχε πεθάνει, οι δύο κυρίες εννοούσαν ότι καθόταν μέσα στον τάφο από το πρωί και συλλογιζόταν όσα έγιναν εκεί πριν από δύο χιλιετίες.

Αλίμονο! Μετά από δεκατέσσερα χρόνια ο καρκίνος τον έβαλε στον δικό του τάφο. Αν έχεις διαβάσει αρχαίους Έλληνες συγγραφείς, αντιμετωπίζεις ψύχραιμα αυτό που μας περιμένει όλους, είπε ο Ανδρόνικος όταν έμαθε την αρρώστια του.

Κι εγώ έχω διαβάσει αρχαίους Έλληνες συγγραφείς, σκέφτηκε ο Βασίλης που συνέχιζε να οδηγεί προς τη Θεσσαλονίκη, ήξερα για τον άνεμο που φυσά στη Βεργίνα και σώθηκα. Ο άνεμος διαμόρφωσε τη μοίρα μου, όπως και τη μοίρα όλης της Γης. Ο άνεμος καθορίζει την ιστορία των πόλεων και των ηπείρων. Το ένα τέταρτο της Βόρειας Κίνας ερημοποιήθηκε ήδη. Εκτός από την Αφρική, την Αυστραλία σαρώνουν συνεχώς αμμοθύελλες και μετακινούν εκατομμύρια τόνους χώματος και σκόνης, ερημοποιούν καλλιεργήσιμο έδαφος. Οι Αβορίγηνες που ζούσαν κάποτε εκεί εξαφανίστηκαν μαζί με τα κόκαλα των προγόνων τους που διέλυσε η έρημος. Το ίδιο έγινε και στην ορεινή αυτοκρατορία των Μάγια. Ο μεγαλύτερος συλλέκτης ενέργειας του πλανήτη, ο Ειρηνικός Ωκεανός, συνεργάστηκε με τους ανέμους, κι έστειλαν το Λα Νίνια να φυσήξει ξερό για δεκαετίες. Για χρόνια δεν έβρεξε καθόλου, κι ο πολιτισμός τους έσβησε. Εκτός από τους ανέμους της Γης, υπάρχουν κι οι άνεμοι του εμπορίου. Αυτούς ακολούθησε εκείνος που όταν ξεκίνησε δεν ήξερε πού πήγαινε κι όταν έφτασε δεν ήξερε που βρέθηκε. Ο Κολόμβος ανακάλυψε την Αμερική ακολουθώντας τον αεροχείμαρρο ύψους που ετοιμάζει κάθε χρόνο έναν δρόμο στη θάλασσα κατευθείαν για τις Μπαχάμες, μια αναπνοή από τη Φλόριντα…»

-Και σας χρειάστηκαν όλα αυτά για να διηγηθείτε μια ιστορία με έρωτα και κατασκοπεία, κύριε Ξεξάκη;

 Μα ναι, είναι τα κουστούμια, τα φορέματα και τα κοσμήματά της. Για να σε ξαφνιάσει μια αφήγηση, πρέπει να είναι κατάλληλα «ντυμένη». Όσα αναφέρω, κάνουν πιο πλούσιο τον αναγνώστη. Τα μυθιστορήματα οφείλουν να αναπαραστήσουν και τη γη και τις κοινωνίες των ανθρώπων.

-Σε ποιο χώρο και χρόνο εξελίσσεται το μυθιστόρημα;

Το εύρος του συγγραφικού χρόνου είναι 120 χρόνια, μεγαλύτερο από τη ζωή ενός ανθρώπου, 1898 – 2019, κι ο χώρος είναι η Ελλάδα. Ωστόσο, οι ήρωές μου ζουν και δρουν σήμερα. Σκέφτηκα, λοιπόν, ότι πρέπει να δημιουργήσω ήρωες που θα αφηγηθούν τα γεγονότα που έγιναν πριν από αυτούς. Το έκανα σε πολλά σημεία. Ας πούμε βάζω στην ιστορία ένα παππού να αφηγηθεί πώς έχασε τον γιο του -23 ετών- από βλήμα όλμου στην Αλβανία το 1941. Του στέλνουν από το Επιτελείο ένα χαρτί που γράφει απάνω Αποβιωτήριον, κι ένα ρολόι. «Το ρολόι δουλεύει», λέει πικρά ο παππούς, «αλλά ο χρόνος του παιδιού μου τελείωσε». Είναι ιδιαίτερα συγκινητικό και πραγματικό,  ο παππούς είναι ο δικός μου. Είχε δυο γιους, ο ένας σκοτώθηκε κι ο άλλος ήταν ο πατέρας μου. Σκέφτομαι να χαρίσω το Αποβιωτήριον στο Πολεμικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, αν και θα ‘πρεπε να πάει στο χωρίο του, την Ελεύθερνα Μυλοποτάμου Ρεθύμνης. Η λογοτεχνία κι η ζωή μπλέκονται, έτσι πρέπει.

«…Όταν σκοτώθηκε ο αδελφός του παππού στο μέτωπο της Αλβανίας, είπε ο Δώρης, έστειλαν από το Επιτελείο στον πατέρα τους το Αποβιωτήριο κι ένα ρολόι. Τι να τα κάνω, είπε, το ρολόι δουλεύει, αλλά ο χρόνος του παιδιού μου τελείωσε.
Έμειναν για λίγο σκεφτικοί. Ο πόλεμος θέρισε τα χρόνια του Μόσχου, κι η πατρίδα τα αποτίμησε με ρολόι που τα μετράει…»
(Ουρανοδύτης)

Υπάρχουν κι άλλες τεχνικές γραφής όμως. Ας πούμε βάζεις μια παρέα που κουβεντιάζει και σχολιάζει. Δεν είναι πρωτότυπο. Οι διάλογοι του Πλάτωνα είναι γραμμένοι σε αυτή τη μορφή. Ο Πλάτων ήθελε να μιλήσει για τις γνώμες που υπήρχαν στην εποχή του για τον έρωτα και τη λειτουργία του στη ζωή των ανθρώπων. Έπρεπε να φτιάξει μια σκηνοθεσία, να μην τα πει ξερά. Λέει, λοιπόν, ότι τάχα ένας ποιητής, ο Αγάθωνας, κέρδισε το βραβείο στα Λήναια του 461 π.Χ., και κάλεσε την άλλη μέρα τους φίλους του να φάνε να πιούν και να κουβεντιάσουν για τον έρωτα.

Έτσι έφτιαξε το «Συμπόσιον», στο οποίο ο Φαίδρος λέει πως όταν είμαστε ερωτευμένοι  είμαστε ικανοί και για τις πιο ηρωικές πράξεις, ο Παυσανίας διαχωρίζει τον σαρκικό έρωτα από τον πνευματικό, ο  Ερυξίμαχος, που είναι γιατρός, λέει πως ο έρωτας είναι στιγμή ισορροπίας στο σώμα των δυνάμεων της πίκρας, της γλύκας, της ζέστης και του κρύου, ο Αριστοφάνης λέει ότι κάποτε οι άνθρωποι ήταν αρσενικοί και θηλυκοί μαζί αλλά κόπηκαν στη μέση κι από τότε το ένα μισό ζητά το άλλο, κι ο Σωκράτης λέει ότι η ιέρεια Διοτίμα του ανάθεσε να πει πως ο έρωτας είναι δαίμονας που επεμβαίνει ανάμεσα στους θνητούς και στους αθάνατους.

Τέτοια πράγματα εφάρμοσα. Χρειαζόμουν, για παράδειγμα, κάποιον να πει τα κυριότερα από όσα έχουν επινοήσει οι φιλόσοφοι κι οι μύστες τα τελευταία 4000 χρόνια για την έννοια ψυχή. Έστησα μια σκηνοθεσία με έναν Αμερικανό καθηγητή της Ψυχιατρικής, που τα είπε σε μια διάλεξη που έδωσε στη Θεσσαλονίκη. Φρόντισα να πει και κάποια ανέκδοτα κι αστειάκια, έτσι ώστε να μην γίνω εγκυκλοπαίδεια. Το βιβλίο διαβάζεται ευχάριστα, νεράκι.

-Πώς χρησιμοποιείτε τους ήρωές σας για να προσεγγίσετε αυτά τα θέματα;

Με αγάπη πάντα, για μένα είναι ζωντανοί, 12 χρόνια έγραφα, αλλά και με τεχνικές που επινόησα. Ήξερα πχ  πως ο Όγκιλβι, ένας πρωτοπόρος διαφημιστής, είχε πει πως για να αποτυπωθεί ένα μήνυμα στη μνήμη μας, και να μας ωθήσει να αγοράσουμε κάποιο προϊόν, πρέπει να το δούμε ή να το ακούσουμε τουλάχιστον 2,1 φορές. Φρόντισα, λοιπόν, όλα να αναφέρονται περισσότερες από δύο φορές στο βιβλίο.

Έτσι έβαλα έναν ναρκομανή να κοιμάται όλη νύχτα μαστουρωμένος σε μαρμάρινο παγκάκι στην οδό Δημητρίου Γούναρη,  ένα δεύτερο να ζητιανεύει για τη δόση του έξω από την εκκλησία της Ανάληψης, κι ένα τρίτο, τον  Ρούλη, άνθρωπο νηφάλια συμβιβασμένο με τις ουσίες. Είπα «νηφάλια», επειδή τον γνώριζα, κι όταν του επισήμανα τον κίνδυνο από τα ναρκωτικά, μου απάντησε με τα λόγια του Σενέκα, του αμφιλεγόμενου Ρωμαίου διανοητή, σύμβουλου του πυρομανή Νέρωνα. Ο Σενέκας έγραψε ότι όπως διαλέγει το πλοίο που θα ταξιδέψει, θα διαλέξει και τον τρόπο με τον οποίο θα φύγει από τη ζωή. Λυπήθηκα, όταν μετά από καιρό, έμαθα πως  ο Ρούλης διάλεξε τον θάνατο από τα ναρκωτικά.

Άλλο παράδειγμα: Υπάρχει στο βιβλίο μια μητέρα που δεν θέλει να δει το εξώγαμο παιδί της όταν το γεννά. Παρακάτω, στην εξέλιξη της ιστορίας, βάζω τους ήρωές μου να θαυμάζουν στο Μουσείο Μπελβεντέρε της Βιέννης τον πίνακα Διαβολικές Μητέρες του  Τζοβάνι Σεγκαντίνι. Είναι ένα έργο για τις γυναίκες που έμειναν έγκυες εκτός γάμου και δεν θέλουν να δουν τα παιδιά τους.

Άλλο παράδειγμα: Αναφέρω στην αρχή του βιβλίου το στιμ φογκ, την ομίχλη ατμού, ένα σπάνιο μετεωρολογικό φαινόμενο, διαφορετικό από την ομίχλη ορατότητας. Την ομίχλη ατμού, τη φωτογράφισαν το 1957 οι Αμερικανοί από το αεροπλανοφόρο Φραγκλίνος Ρούζβελτ στον Θερμαϊκό Κόλπο της Θεσσαλονίκης. Παρακάτω, στον απολογισμό της ζωής του στρατηγού Δαρδανού, την αναφέρω δεύτερη φορά. Είναι στοιχείο που ορίζει την πόλη μας.

Άλλο παράδειγμα: Η Κριμαία αναφέρεται ως τόπος καταγωγής μιας από τις μπαλαρίνες που χόρευαν το 1898 σε κέντρο διασκέδασης στο Ρέθυμνο, κι έμεινε έγκυος από τον Ρώσο ναύτη Κρεμεντσώφ, του εκστρατευτικού σώματος των δυνάμεων που ελευθέρωσαν την Κρήτη τότε. Παρακάτω, η Κριμαία αναφέρεται δεύτερη φορά από τον αρχηγό της ελληνικής αντικατασκοπείας ως τόπος που διεκδικείται με τα τανκς από τους Ρώσους, έναν αιώνα μετά. Όταν τα έγραφα αυτά, δεν είχα ιδέα για την τραγωδία της Ουκρανίας που θα ακολουθούσε. Αλίμονο!

Ο «Ουρανοδύτης», τρίτος τόμος του μυθιστορήματος «Το Θέατρο της Οικουμένης» του Μανόλη Ξεξάκη, παρουσιάστηκε την Πέμπτη 26 Μαΐου 2022, στις 7:00 το απόγευμα, στον ΙΑΝΟ της Θεσσαλονίκης. Μίλησαν ο καθηγητής Ιωάννης Αντωνίου, Τμήμα Μαθηματικών Α.Π.Θ., μέσω βίντεο από την Αθήνα ο στρατιωτικός αναλυτής Σάββας Καλεντερίδης, κι ο συγγραφέας. Την εκδήλωση εισηγήθηκε, παρουσίασε κι ανέβασε στο κανάλι του «Ανιχνεύσεις» ο δημοσιογράφος Παντελής Σαββίδης.

-Πώς επιλέξατε να ασχοληθείτε με το θέμα της κατασκοπείας;

Επειδή τη βρήκα παντού, κυρίως στην αθέατη πλευρά της Ιστορίας των εθνών. Έχει δίσημο χαρακτήρα: από τη μια προστατεύει τις πατρίδες μας, κι από την άλλη μπορεί να χρειαστεί να παραβεί όλους τους νόμους για να το πετύχει.

Είναι αρχαία δραστηριότητα. Αναφέρεται στη Βίβλο. Ο Μωυσής έστειλε κατασκόπους για να δουν αν αξίζει η Γη της Επαγγελίας στην οποία επρόκειτο να οδηγήσει τους Εβραίους. Αναφέρεται από τον Όμηρο στη ραψωδία Κ της Ιλιάδας, όπου λέει για τον Δόλωνα,  έναν Τρώα κατάσκοπο που μπήκε στο στρατόπεδο των Ελλήνων για να μελετήσει τη σύνθεση του στρατεύματος. Την πληροφορία για τον Δόλωνα διασώζει κι ο Ευριπίδης στον Ρήσο, μόνο που εκείνος φορεί στον κατάσκοπό του προβιά λύκου για να μην αναγνωρίζεται.

Στις σημειώσεις του 2ου τόμου του «Θεάτρου της Οικουμένης» περιγράφω τη δράση ενός Έλληνα κατασκόπου που εκπαίδευσαν οι Άγγλοι στη Σχολή Κατασκόπων στη Χάιφα, μετά το 1940. Γράφω ότι ήταν «…ο φλογερός πατριώτης που περπάτησε τέσσερις χώρες για να φτάσει στη δική του και να ιδρύσει την αντιστασιακή οργάνωση εναντίον των Γερμανών στον Έβρο…». Διαβάστε το στο βιβλίο.

Τα πράγματα βέβαια με την κατασκοπεία έχουν φτάσει σε ασύλληπτα σημεία σήμερα. Ο περασμένος ήταν αιώνας αγώνων για το Διάστημα και τα πυρηνικά όπλα, αλλά ο 21ος είναι αιώνας των πληροφοριών και της τεχνητής νοημοσύνης. Όπως ίσως ξέρετε, με υπολογιστή, πρόγραμμα τεχνητής νοημοσύνης και διαδίκτυο, η σημερινή κατασκοπεία κατασκευάζει πρόσωπα που δεν υπάρχουν, και τα βάζει να λένε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης πράγματα που οι μεγάλοι ηγέτες δεν είπαν ποτέ. Όταν αυτός που το βλέπει, γκουγκλάρει το γεγονός για να δει αν είναι αληθινό, το πρόγραμμα τον παραπέμπει σε εικόνες προέδρων και ηγετών που έχουν παραποιηθεί και τους δείχνουν σαν να τα λένε πραγματικά. Οπότε, σκέφτεται, αφού τα είδα και τα άκουσα είναι αληθινά.

Αυτή είναι η χειραγώγηση πληροφοριών, που αναγκάζει τους λαούς να παίρνουν αποφάσεις οι οποίες τους βλάπτουν. Τρομερά πράγματα. Ας πούμε, σήμερα γίνεται μεγάλος αγώνας για να πιστέψουν οι λαοί ότι τις εκρηκτικές αυξήσεις των τιμών της ενέργειας και των προϊόντων, θα μπορούσαν να τις αποτρέψουν οι κυβερνήτες. Δεν είναι αλήθεια, δεν μπορούν. Τα κόμματα όμως που τους αντιπολιτεύονται, βλέπουν τις περιπτώσεις αυτές ως χρυσή ευκαιρία για μαύρη προπαγάνδα, για να φύγουν αυτοί που κυβερνούν και να μπουν εκείνοι, οι μάγοι που θα τα φτιάξουν όλα. Είναι ή δεν είναι αυτό θέατρο της οικουμένης.

Αναφέρω μεγάλες περιπτώσεις κατασκοπείας και κυβερνοπολέμου. Πρωτοπορούν οι Κινέζοι κι οι Ρώσοι, καθεστώτα που υποσχέθηκαν πως θα γεμίσουν τον κόσμο χαρά. Ακολουθούν οι Αμερικανοί, το Ισραήλ και μια ευρωπαϊκή χώρα.

Ένα ωραίο ερώτημα είναι το «γιατί γίνεται κάποιος κατάσκοπος». Οι απαντήσεις που δίνουν οι επικεφαλής των μυστικών υπηρεσιών είναι: «για τα λεφτά, για κάποια ιδεολογία, από εκβιασμό για μυστικά του χαρακτήρα τους, και για τον εγωϊσμό». Το τελευταίο μοιάζει παράξενο, αλλά μην ξεχνάτε πως ένα μυαλό αισθάνεται πλούσιο αν κατέχει μεγάλα μυστικά.

«…Η τελετή της υποδοχής του πρίγκιπα Γεωργίου στο Ρέθυμνο στις 9-1-1899. Οι Μεγάλες Δυνάμεις τον όρισαν Ύπατο Αρμοστή Κρήτης. Ήταν ο μοναδικός στην ιστορία των μοναρχών που είχε τον τίτλο του ναυάρχου τριών στόλων: Ελλάδας, Ρωσίας και Δανίας. Ήταν γιος του βασιλιά Γεωργίου Α΄ της Ελλάδας και της δούκισσας Όλγας Κωνσταντίνοβα της Ρωσίας…»
(Ουρανοδύτης)

-Τι ρόλο παίζουν ο έρωτας και η ψυχή στη ζωή των ηρώων σας, αλλά και γενικότερα των ανθρώπων;

Είναι τα δύο από τα τρία μεγάλα θέματα που συγκροτούν το  βιβλίο. Πολλοί πιστεύουν ότι ψυχή είναι το άυλο μέρος μας, αυτό που επιβιώνει μετά το θάνατό μας.

Δεν ξέρουμε πώς και πότε ξεκίνησε αυτή η πεποίθηση που ανήκει στα παράδοξα, με τη μαθηματική έννοια.

Φαίνεται πως είναι αγορά νοήματος για τη σύντομη ζωή μας, μετοχή ελπίδας για το μεταθανάτιο μέλλον μας, μια ιδέα υστερόβουλη που έχουμε ανάγκη για να αντέξουμε το υπαρξιακό άγχος.

Επινοήσαμε τις αθάνατες ψυχές διότι προορίζουμε τη δική μας για αιωνιότητες απολαύσεων. Θέλουμε να υπάρχει συνέχεια, να μη γίνουμε σκόνη των άστρων.

Οι θρησκείες κι η Φιλοσοφία πρότειναν διάφορες εκδοχές για τη φύση, την ουσία και τις δραστηριότητες των ψυχών, αφού πεθάνουμε.

Εμείς, οι περισσότεροι, πιστέψαμε την εγκεκριμένη άποψη από την κοινωνία μας, και τη φυλάξαμε στα ίδια συρτάρια του μυαλού που βάζουμε τις αλήθειες. Έτσι, με τον καιρό, έγινε αλήθεια,  φάρμακο για τη θνητότητα και την οδυνηρή καθημερινότητα.

Για τον έρωτα μπορούμε να πούμε πολλά. Οι ερευνητές επιμένουν ότι μας έλκουν όσοι έχουν ίδιο εύρος μνήμης με εμάς, συγγενικό ανοσοποιητικό και παράγουν ορμόνες συμβατές με τις δικές μας. Και, ψέλλισα αρκετά για την ακόρεστη σεξουαλική δίψα και τα ανίκητα ένστικτά μας.

Ίσως αξίζει να πάμε κατευθείαν στον προδομένο έρωτα.Ο προδομένος έρωτας σηκώνει τη σημαία των ενστίκτων πάνω από το πτώμα της Λογικής. Έχουμε την ωραιότερη σύζυγο ή σύντροφο, πείτε το και σε όποια παραλλαγή φύλου επιθυμείτε, και χάσκουμε μπροστά στο τυχαίο ασήμαντο πρόσωπο που επιλέγουν τα ένστικτά μας ή και το συμφέρον, η επιδίωξη του κέρδους, όταν έχει γίνει κομμάτι της φύσης μας.

Σκεφτείτε τον Ωνάση, που πρόδωσε την Κάλλας για μια Τζάκι, δηλαδή ίσως για κάποιες μυστικές συμφωνίες που αφορούσαν πετρέλαια.

Η Κάλλας, που φαίνεται πως τον αγαπούσε βαθιά, του έγραψε τότε:

“…Αν μπορούσες να διαβάσεις την καρδιά μου, θα ένιωθες πραγματικά ο πιο πλούσιος άνθρωπος.
Αυτό το γράμμα δεν σου το γράφει κοπελίτσα, αλλά μια περήφανη κουρασμένη και πληγωμένη γυναίκα που σου προσφέρει τα πιο νεαρά αισθήματα που έχουν υπάρξει.
Μην το ξεχάσεις ποτέ, και να παραμείνεις πάντα τρυφερός.

Η ψυχή σου, η Μαρία”

Εδώ συμπλέουν η ιδέα των ψυχών κι ο προδομένος έρωτας. Όταν έγραφε «Η ψυχή σου, η Μαρία» εννοούσε: «εγώ, το ανώτερο και αθάνατο κομμάτι του εαυτού σου, σου ζητώ να μην χάσεις ποτέ την τρυφερότητα, το γάλα που τρέφει τα πιο νεαρά μας αισθήματα».

-Ποιες ομοιότητες μπορεί να βρει ο αναγνώστης των βιβλίων της σειράς «το Θέατρο της Οικουμένης» με το θέατρο της οικουμένης σήμερα και τις εξελίξεις που βιώνουμε;

Μαζί με τις ομοιότητες, ας δούμε πώς προέκυψε ο τίτλος. Το 1570 ο ολλανδός χαρτογράφος Αβραάμ Ορτέλιους έφτιαξε 8 χάρτες για την επιφάνεια της Γης και τους ονόμασε Theatrum orbis terrarum, δηλαδή θέατρο της γης.

Όταν διάβαζα τα μαθηματικά των προβολών με τις οποίες έγιναν αυτοί οι χάρτες, σκέφτηκα ότι δεν ήθελε να περιγράψει μόνο τις θέσεις των τόπων αλλά κι όσα γίνονται στις ζωές των ανθρώπων. Ότι είχε, ίσως, στο μυαλό του τα προβλήματά μας για την επιβίωση, τη θνητότητά μας, ότι φτιάχνουμε κοινωνίες που πολεμούν με λύσσα μεταξύ τους, και που αποτελούνται από ανθρώπους  που λένε ότι ορίζουν τις ζωές τους, ενώ μια δύναμη σκοτεινή, το ασυνείδητο, κυβερνά τις επιθυμίες τους και κρύβει το κομμάτι του εαυτού τους που τους ντροπιάζει.

Ο Νίτσε το είπε πολύ πιο σκληρά, αυτό που μόλις ανέφερα, στο βιβλίο του «Τελευταία Σημειώματα»: «…Το κτήνος μέσα μας», γράφει, «θέλει να ακούει ψέματα. Η ηθική είναι γι’ αυτό ένα αναγκαίο ψέμα που δεν πιστεύει. Λέει ναι για να τελειώνει με τα λόγια. Μετά παραδίδεται στα ένστικτα».

Όλα αυτά, λοιπόν, τα προσωπικά δράματα και τα άλυτα κοινωνικά προβλήματα της πραγματικής ζωής, ο Ορτέλιους τα αντιμετώπισε ως θέατρο. Έκρινε ότι είμαστε τα καλά κρυμμένα μυστικά μας.

Κλέβουμε όμως και σκοτώνουμε όπως οι πρωτόγονοι, απλώς με πιο κομψούς τρόπους.

Έχουμε υψώσει στον ουρανό τις επιστήμες και τις τέχνες, έχουμε καλυτερεύσει τη ζωή και την υγεία, αλλά δεν απομακρυνθήκαμε από τη βία, τη μισαλλοδοξία, το ρατσισμό, τον ανταγωνισμό, τη μεταφυσική σκέψη, και τη μαντεία.

Επιπλέον, ενώ έχουμε βάσιμες ενδείξεις για την επερχόμενη κλιματική αλλαγή, αρνούμαστε να τη δεχτούμε και να κάνουμε όσα χρειάζονται για να την επιβραδύνουμε.

Ο υπερπληθυσμός, επίσης, είναι τεράστιο πρόβλημα που συνδέεται με την ανάγκη για περισσότερο πόσιμο νερό.

Κυρίως, πρέπει να ξεχάσουμε την παραγωγή ενέργειας από ορυκτά καύσιμα και να στραφούμε στον ήλιο, τον αέρα και τα κύματα της θάλασσας.

Στην πολιτική, επίσης, λίγο πριν τις εκλογές αρχίζουν τα «θα». Κι ενώ το ξέρουμε, τα πιστεύουμε διότι είμαστε οι επιθυμίες μας. Όποιος τις διατυμπανίζει τον ψηφίζουμε. Ψηφίζουμε τον εαυτό μας. Είναι ή δεν είναι αυτό θέατρο της οικουμένης.

Δεν τα κατηγορώ, ούτε προτείνω λύσεις, τα διαπιστώνω μέσα από τη λογοτεχνική αφήγηση ιστοριών.

Επειδή, λοιπόν, κι εγώ χαρτογράφησα ένα κομμάτι του κόσμου, πήρα τον τίτλο των χαρτών του Ορτέλιους και τον έβαλα στο βιβλίο μου. Η δική μου επιφάνεια της γης είναι οι κοινωνίες των ανθρώπων. Και σας περιέγραψα ήδη, μαζί με τον τίτλο, αρκετές από τις ομοιότητες με τη σημερινή πραγματικότητα.

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

εισάγετε το σχόλιό σας!
παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ

- Advertisment -
- Advertisment -spot_img

ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΝΕΑ