Μια πλήρη δέσμη θεσμικών και μεταρρυθμιστικών παρεμβάσεων προτάσσει η Τράπεζα της Ελλάδος ως επιβεβλημένες, προκειμένου να επιτευχθεί η πλήρης αναδόμηση του παραγωγικού μοντέλου της ελληνικής οικονομίας.
Η κεντρική τράπεζα της χώρας, αν και αναγνωρίζει ότι τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει σημαντικές προσπάθειες προς αναθέρμανση του παραγωγικού δυναμικού και τόνωση των επενδυτικών ροών- ιδιαίτερα από το εξωτερικό- εκτιμά ότι εκκρεμούν πολλά ώστε η ελληνική οικονομία να φτάσει στον επιθυμητό στόχο, αναδομώντας πλήρως το παραγωγικό της μοντέλο. Πρόκειται για έναν στόχο που μετά την έξοδο της Ελλάδας από τα μνημόνια είχε ήδη επισημανθεί ως κρίσιμος από την Επιτροπή Πισσαρίδη, όταν τον Νοέμβριο του 2020 παρέδιδε στην κυβέρνηση την τελική της έκθεση για την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας.
Σήμερα, ο διευθυντής του Τμήματος Οικονομικών Αναλύσεων της ΤτΕ, Γιώργος Χονδρογιάννης, εστιάζει σε μια σειρά παραινέσεων για ζητήματα που έχουν να κάνουν κυρίως με τη λειτουργία του συστήματος απονομής δικαιοσύνης, τη φορολογική σταθερότητα, τη μερική απεξάρτηση της αγοράς από τις εισαγωγές, τη δικαιότερη διάθεση κεφαλαίων στο επιχειρείν, τη χρηματοδότηση ποιοτικότερων επενδύσεων και τη μεγαλύτερη προσβασιμότητα των μικρομεσαίων επιχειρήσεων στις πηγές χρηματοδότησης.
Η «Ν» παρουσιάζει αναλυτικότερα μία προς μία τις επισημάνσεις-προτάσεις της Τράπεζας της Ελλάδος, η υιοθέτηση των οποίων θα επιτρέψει στην κυβέρνηση να κινηθεί ταχύτερα προς τον κεντρικό της στόχο, την πλήρη αναθεώρηση του παραγωγικού μοντέλου της χώρας, πετυχαίνοντας ταχύτερους ρυθμούς ανάπτυξης, μεγαλύτερες υπεραξίες για την οικονομία, μεγαλύτερη ασφάλεια έναντι των διεθνών γεωπολιτικών κρίσεων, αλλά και τη βάση ώστε να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικότερα το ζήτημα της φτώχειας και το δημογραφικό πρόβλημα. Ζητούμενο είναι επίσης η υλοποίηση, ευρύτερα, στην περιφέρεια περισσότερων επενδύσεων, που θα τονώσουν την απασχόληση και θα στηρίξουν την ανάπτυξη περιοχών που σήμερα εγκαταλείπονται από τους μόνιμους κατοίκους τους.
Naftemporiki
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Θανατηφόρο τροχαίο στην Λούτσα: Σε σοβαρή κατάσταση η σύντροφος του 24χρονου, που βρήκε ακαριαίο θάνατο
Θανατηφόρο τροχαίο στην Λούτσα: Σε σοβαρή κατάσταση η σύντροφος του 24χρονου, που βρήκε ακαριαίο θάνατο
Αναλυτικότερα, οι προτάσεις της ΤτΕ για την άσκηση πολιτικής επιτάχυνσης της μετεξέλιξης του παραγωγικού μοντέλου της χώρας αναφέρουν τα εξής:
Απορρόφηση των τελευταίων πόρων του RRF για επενδύσεις παραγωγικές με υψηλή προστιθέμενη αξία και ποιοτικές θέσεις απασχόλησης.
Πρόσθετες προσπάθειες βελτίωσης του επιχειρηματικού περιβάλλοντος, που θα διευκολύνουν την υλοποίηση επενδυτικών αποφάσεων. Ειδικότερα, προτείνεται:
α. Αποτελεσματική λειτουργία των θεσμών, με ταχύτερη απονομή δικαιοσύνης, καθώς και καταπολέμηση της πολυνομίας και της κακονομίας, σε συνδυασμό με τον ψηφιακό μετασχηματισμό της Δημόσιας Διοίκησης.
β. Πιο αποτελεσματικό ρυθμιστικό και θεσμικό πλαίσιο, που θα διασφαλίζει την εκτέλεση των συμβάσεων, την προστασία των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας και θα ενθαρρύνει την υλοποίηση επενδυτικών σχεδίων.
γ. Σταθερότητα του φορολογικού συστήματος και παροχή περαιτέρω φορολογικών κινήτρων, όπως επιταχυνόμενες αποσβέσεις και μεγαλύτερες εκπτώσεις φόρου για επενδύσεις σε έρευνα και ανάπτυξη, που θα ενισχύσουν την ελκυστικότητα της Ελλάδας ως επενδυτικού προορισμού.
δ. Επιτάχυνση των μεταρρυθμίσεων στις αγορές αγαθών και υπηρεσιών, που θα μειώνουν τους φραγμούς εισόδου και θα περιορίζουν τις ολιγοπωλιακές δομές.
ε. Αναβάθμιση του ανθρώπινου κεφαλαίου, μέσω της βελτίωσης, της εκπαίδευσης και της κατάρτισης σε νέες τεχνολογίες, με αποτέλεσμα την προσέλκυση επενδύσεων υψηλής προστιθέμενης αξίας και την αύξηση της παραγωγικότητας των συντελεστών παραγωγής, με πολλαπλασιαστικά οφέλη για την οικονομία.
Καλύτερη λειτουργία των χρηματοπιστωτικών αγορών ώστε οι επιχειρήσεις να έχουν πρόσβαση στα απαιτούμενα κεφάλαια για να αναπτυχθούν και να καινοτομήσουν. Ειδικότερα προτείνεται η διαφοροποίηση των πηγών χρηματοδότησης, με την αξιοποίηση του νέου Ταμείου Μικροπιστώσεων, καθώς και την πρόσβαση σε εναλλακτικές μορφές χρηματοδότησης μέσω των αγορών κεφαλαίων. Κάτι τέτοιο θα ενισχύσει την πρόσβαση σε χρηματοδότηση για νέες καινοτόμες νεοφυείς και μικρομεσαίες επιχειρήσεις που δεν έχουν «δικαίωμα» σε τραπεζικό δανεισμό.
Συνέχιση της προσέλκυσης ξένων άμεσων επενδύσεων, με:
α. Την υλοποίηση όλων των προαναφερόμενων μεταρρυθμίσεων.
β. Την ταχύτερη υποστήριξη του προγράμματος ιδιωτικοποίησης.
γ. Την αποτελεσματικότερη αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας.
δ. Τη διατήρηση της μακροοικονομικής, δημοσιονομικής και πολιτικής σταθερότητας.
Όπως σημειώνει η ΤτΕ, η οικονομική θεωρία και τα εμπειρικά δεδομένα καταδεικνύουν ότι οι μεταρρυθμίσεις που προαναφέρθηκαν και η βελτίωση της λειτουργίας των θεσμών έχουν ως αποτέλεσμα την προσέλκυση περισσότερων ξένων άμεσων επενδύσεων και κατ’ επέκταση ξένων θεσμικών και ιδιωτικών κεφαλαίων.
Η κατανάλωση βασική συνιστώσα του ΑΕΠ
Η ΤτΕ, με αναφορές της στις Εκθέσεις Νομισματικής Πολιτικής (Ιούνιος 2025, Δεκέμβριος και Ιούνιος 2024), αναγνωρίζει την αξιοσημείωτη πρόοδο που έχει σημειωθεί την τελευταία δεκαετία όσον αφορά την αλλαγή του παραγωγικού προτύπου της χώρας, αναδεικνύει ωστόσο και αδυναμίες της οικονομίας.
Ειδικότερα, από την πλευρά της ζήτησης, παρατηρείται, όπως σημειώνεται, μια αξιόλογη άνοδος των επενδύσεων και των εξαγωγών αγαθών και υπηρεσιών. Παρ’ όλα αυτά, η ιδιωτική κατανάλωση εξακολουθεί να αποτελεί τη βασικότερη συνιστώσα του ΑΕΠ με το μερίδιό της να παραμένει κοντά στο 70% όταν στην Ευρωζώνη είναι περίπου στο 53%.
Αναλυτικότερα, η ανταγωνιστικότητα κόστους βελτιώθηκε σημαντικά ως συνέπεια των μεταρρυθμίσεων που εφαρμόστηκαν κατά τη διάρκεια της κρίσης χρέους και της εσωτερικής υποτίμησης, ενώ η διαθρωτική ανταγωνιστικότητα δεν έχει βελτιωθεί αρκετά. Ως αποτέλεσμα, το 2024 οι εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών ως ποσοστό του ΑΕΠ ήταν διπλάσιες (42,1%) σε σχέση με το 2010 (21,7%), ενώ ο δείκτης ανοίγματος της οικονομίας στο διεθνές εμπόριο (δηλαδή, το άθροισμα των εξαγωγών και των εισαγωγών ως ποσοστό του ΑΕΠ) προσεγγίζει το 90% έναντι 50% το 2010.
Έτσι, ενώ οι εξαγωγές έχουν αυξηθεί σημαντικά, εξακολουθούν να υπάρχουν αδυναμίες, καθώς περισσότερο από το 50% των εξαγωγών της χώρας προέρχεται από τρεις τομείς: ταξιδιωτικές υπηρεσίες, θαλάσσιες μεταφορές και καύσιμα. Επιπλέον, το εισαγωγικό περιεχόμενο των εξαγωγών παραμένει υψηλό: υπερβαίνει το 30% των συνολικών εξαγωγών (έναντι 18% στην Ευρωζώνη) κατά την περίοδο 2017-2020, σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία του ΟΟΣΑ.
Μετατόπιση
Οι επενδύσεις αυξάνονται σταθερά και στηρίζουν την οικονομική ανάκαμψη. Η πρόσφατη αναθεώρηση των ετήσιων εθνικολογιστικών στοιχείων για την περίοδο 2022-24 δείχνει μια μετατόπιση στη σύνθεση της ανάπτυξης προς τις επενδύσεις. Συγκεκριμένα, οι συνολικές επενδύσεις ως ποσοστό στο ΑΕΠ έφθασαν στο 16% το 2024 από 11% το 2019, εξαιτίας των υψηλότερων ιδιωτικών επενδύσεων. Ωστόσο, το επενδυτικό κενό στην Ελλάδα σε σχέση με την Ευρωζώνη παραμένει σημαντικό, παρά την αισθητή συρρίκνωσή του τα τελευταία χρόνια. Το 2025 οι επενδύσεις αναμένεται να διαμορφωθούν περίπου στο 17% του ΑΕΠ, έναντι 21% στην Ευρωζώνη.
Μεταποίηση: Ανθεκτικότητα μεν, αλλά…
Από την πλευρά της προσφοράς, τα τελευταία χρόνια, παρά τις έντονες εξωτερικές αναταράξεις -όπως η πανδημία, η ενεργειακή κρίση και οι γεωπολιτικές ανακατατάξεις-, η μεταποίηση έχει επιδείξει αξιοσημείωτη ανθεκτικότητα και θετικές τάσεις σε βασικά οικονομικά μεγέθη.
Η σημασία της μεταποίησης αποτυπώνεται όχι μόνο στην άμεση συμβολή της στο Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ), αλλά και στην ευρύτερη επίδρασή της στην απασχόληση, στις εξαγωγές και στις επενδύσεις. Η Ακαθάριστη Προστιθέμενη Αξία (ΑΠΑ) του τομέα ανήλθε στο 10,5% του ΑΕΠ το 2024, έναντι 9% το 2019, επιβεβαιώνοντας τη θετική πορεία του κλάδου παρά τις αντίξοες συνθήκες. Η συμμετοχή της μεταποίησης στην απασχόληση ανήλθε στο 8,1% το 2024 από 7,6% το 2019, αντιπροσωπεύοντας περίπου 420.000 εργαζόμενους. Επιπλέον, η παραγωγικότητα της εργασίας στη μεταποίηση αυξήθηκε κατά 26,5% από το 2024 έως το 2019 όταν σε όλους τους υπόλοιπους κλάδους της οικονομίας η αύξηση ήταν 16,3%. Αυτά τα στοιχεία καταδεικνύουν μια αξιοσημείωτη δυναμική του τομέα.
Χαμηλά ως προς την Ε.Ε.
Ωστόσο, η Ελλάδα εξακολουθεί να υπολείπεται του ευρωπαϊκού μέσου όρου, καταλαμβάνοντας χαμηλές θέσεις τόσο ως προς το μερίδιο της μεταποίησης στο ΑΕΠ (13,6% το 2023 κατά μέσο όρο στην Ε.Ε.), στην απασχόληση (18,7% το 2023 κατά μέσο όρο στην Ε.Ε.) όσο και ως προς την παραγωγικότητα, γεγονός που δείχνει τη διεύρυνση του παραγωγικού χάσματος.
Παρά τις προόδους των τελευταίων ετών, απαιτείται μια πιο στοχευμένη στρατηγική για τη διασύνδεση της μεταποίησης με τους υπόλοιπους τομείς της οικονομίας και την προώθηση ενός βιώσιμου παραγωγικού μοντέλου. Η ελληνική μεταποίηση αντιμετωπίζει σήμερα ένα πλέγμα σύνθετων προκλήσεων, αλλά και σημαντικών ευκαιριών που απορρέουν από τις διεθνείς εξελίξεις, τις τεχνολογικές αλλαγές και τις ευρωπαϊκές πολιτικές. Οι βασικοί άξονες των προκλήσεων σχετίζονται με την πράσινη μετάβαση, την ενεργειακή εξάρτηση, τη στρατηγική αυτονομία, τον ψηφιακό μετασχηματισμό και την πρόσβαση στη χρηματοδότηση.
Σε σύγκριση με τα προ κρίσης επίπεδα βλέπουμε μεγάλη αύξηση της ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας (σε σταθερές τιμές 2020) στον κλάδο του τουρισμού και της εστίασης (8,8%) και μικρότερη αύξηση του όγκου παραγωγής στη μεταποίηση (3,2%) και στον κλάδο της «ενημέρωσης και επικοινωνίας» (2,2%). Οι υπόλοιποι τομείς δείχνουν μεγάλες μειώσεις. Οι αυξήσεις της μεταποίησης και του ΙΤ είναι σαφώς μια θετική εξέλιξη του παραγωγικού υποδείγματος, ενώ η αποδυνάμωση των λοιπών διεθνώς εμπορεύσιμων κλάδων είναι αιτία προβληματισμού, καθώς και η εξάρτηση της οικονομίας από τον ολοένα μεγαλύτερο όγκο του κλάδου του τουρισμού.
Οι αδύναμοι κρίκοι της οικονομίας
Η ιδιωτική κατανάλωση εξακολουθεί να αποτελεί τη βασικότερη συνιστώσα του ΑΕΠ
Καθυστερεί η διαρθρωτική ανταγωνιστικότητα
Πάνω από το 50% των εξαγωγών προέρχεται από τρεις τομείς: ταξιδιωτικές υπηρεσίες, θαλάσσιες μεταφορές, καύσιμα
Το επενδυτικό κενό στην Ελλάδα σε σχέση με την Ευρωζώνη παραμένει σημαντικό
Η Ελλάδα εξακολουθεί να υπολείπεται του ευρωπαϊκού μέσου όρου, καταλαμβάνοντας χαμηλές θέσεις ως προς το μερίδιο της μεταποίησης στο ΑΕΠ
Απαιτείται μια πιο στοχευμένη στρατηγική διασύνδεσης της μεταποίησης με τους υπόλοιπους τομείς της οικονομίας και την προώθηση ενός βιώσιμου παραγωγικού μοντέλου
Η αποδυνάμωση διεθνώς εμπορεύσιμων κλάδων και η ολοένα μεγαλύτερη εξάρτηση από τον τουρισμό είναι αιτίες προβληματισμού.
naftemporiki.gr/
