Για πρώτη φορά εδώ και επτά χρόνια κατεβαίνει ο διακόπτης στις ομοσπονδιακές υπηρεσίες των ΗΠΑ. Το περιβόητο (ή διαβόητο) shutdown είναι γεγονός, καθώς το Κογκρέσο απέτυχε να εγκρίνει σχέδιο προσωρινής χρηματοδότησης.
Το χάσμα ανάμεσα σε Ρεπουμπλικανούς και Δημοκρατικούς, με αιχμή τις επιδοτήσεις του Obamacare, αποδείχθηκε αγεφύρωτο παρά τις τελευταίες διαβουλεύσεις στον Λευκό Οίκο και την ύστατη ψηφοφορία στη Γερουσία.
Τι παραλύει – Τι συνεχίζει
Η εμπειρία προηγούμενων shutdown δείχνει πως η χώρα δεν παραλύει εντελώς, αλλά μπαίνει σε καθεστώς μερικής λειτουργίας:
Συνεχίζουν κανονικά: Κοινωνική Ασφάλιση, Medicare, Medicaid, ταχυδρομεία, στρατιωτικές επιχειρήσεις, συνοριακή φύλαξη, αεροπορικός έλεγχος.
Με περιορισμούς: Η εφορία μένει ανοιχτή για πέντε εργάσιμες ημέρες χρησιμοποιώντας έκτακτα κονδύλια, αλλά μετά αναμένονται καθυστερήσεις σε επιστροφές και ελέγχους.
Οι φοιτητικές χορηγίες και δάνεια συνεχίζονται, ωστόσο νέες επιχορηγήσεις «παγώνουν».
Παραλύουν ή συρρικνώνονται: τα εθνικά πάρκα και τα μουσεία κλείνουν εν μέρει ή λειτουργούν με περιορισμένες υπηρεσίες, οι επιθεωρήσεις του Οργανισμού Τροφίμων και Φαρμάκων και της EPA αναστέλλονται, ενώ σταματά η δημοσίευση κρίσιμων στατιστικών στοιχείων, όπως η έκθεση για την απασχόληση.
Οι εργαζόμενοι στην πρώτη γραμμή
Το shutdown επηρεάζει άμεσα περισσότερους από 2 εκατομμύρια ομοσπονδιακούς υπαλλήλους και περίπου 1,3 εκατ. στρατιωτικούς.
Οι υπάλληλοι σε απολύτως αναγκαίες υπηρεσίες (στρατιωτικοί, ελεγκτές εναέριας κυκλοφορίας, συνοριοφύλακες, προσωπικό υγείας) συνεχίζουν να εργάζονται, αλλά χωρίς να πληρώνονται μέχρι την επαναλειτουργία.
Αυτό είχε οδηγήσει στο παρελθόν σε σοβαρά προβλήματα, όπως καθυστερήσεις στα αεροδρόμια και ελλείψεις προσωπικού ασφαλείας.
Οι υπηρεσίες βετεράνων και στρατιωτικών συνεχίζουν εν μέρει, αλλά καθυστερούν παροχές όπως θάψιμο νεκρών σε στρατιωτικά κοιμητήρια ή απαντήσεις σε αιτήματα οικογενειών.
Οι κλάδοι της ιδιωτικής οικονομίας που δέχονται το μεγαλύτερο πλήγμα
Το λουκέτο στο κράτος σημαίνει και πάγωμα αδειοδοτήσεων, εγκρίσεων και κρατικών δανείων. Στο παρελθόν, όπως το 2013, εταιρείες-κολοσσοί όπως η Lockheed Martin υποχρεώθηκαν να θέσουν χιλιάδες εργαζόμενους σε αργία, ενώ μικρές επιχειρήσεις έκοψαν προσωπικό και δραστηριότητες επειδή δεν πληρώνονταν οι κρατικές συμβάσεις.
Ο κίνδυνος είναι ιδιαίτερα μεγάλος για την αμυντική βιομηχανία, τις ενεργειακές άδειες εξόρυξης και τη βιομηχανία τροφίμων και ποτών, που χρειάζονται πιστοποιήσεις για εξαγωγές.
Η Ιστορία δείχνει ότι τα shutdowns επιβραδύνουν προσωρινά την ανάπτυξη. Το 2013, η 16ήμερη διακοπή κόστισε έως και 0,6% στο ΑΕΠ του τριμήνου, ενώ το 2019 η επίπτωση έφτασε το 0,4%. Αν και μεγάλο μέρος της χαμένης δραστηριότητας ανακάμπτει μετά το άνοιγμα, αυτή τη φορά η απειλή απολύσεων θα μπορούσε να αφήσει βαθύτερα τραύματα στην κατανάλωση και την εμπιστοσύνη.
Ο ταξιδιωτικός κλάδος προειδοποιεί για ζημιές άνω του 1 δισ. δολαρίων την εβδομάδα. Οι υπάλληλοι ασφαλείας στα αεροδρόμια (TSA) και οι ελεγκτές εναέριας κυκλοφορίας θα δουλεύουν απλήρωτοι, αυξάνοντας τον κίνδυνο καθυστερήσεων και ακυρώσεων, όπως είχε συμβεί το 2019.
Επιπλέον, τα 433 εθνικά πάρκα των ΗΠΑ θα κλείσουν για το κοινό. Οι τοπικές κοινότητες γύρω από αυτά υπολογίζεται ότι μπορεί να χάνουν έως και 77 εκατ. δολάρια ημερησίως, με χιλιάδες μικρές επιχειρήσεις σε καθεστώς ασφυξίας.
Αγορές και επενδυτές: ανθεκτικότητα αλλά και ρίσκα
Οι αγορές συνήθως αντιμετωπίζουν τα shutdown με σχετική ψυχραιμία. Από το 1976 έχουν καταγραφεί 20 shutdown, με τον S&P 500 να σημειώνει κατά μέσο όρο άνοδο 4,4% κατά τη διάρκειά τους.
Ταυτόχρονα, όμως, η μεταβλητότητα στα ομόλογα αυξάνεται, καθώς οι επενδυτές αναζητούν ασφαλή καταφύγια.
Αυτή τη φορά, το πλήγμα είναι διπλό:
Η ακύρωση της μηνιαίας έκθεσης για τις νέες θέσεις εργασίας στερεί από επενδυτές και τη Fed ένα βασικό «σήμα» για τις επόμενες κινήσεις στα επιτόκια.
Παράλληλα, με την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς (SEC) να λειτουργεί με ελάχιστο προσωπικό, νέες εισαγωγές εταιρειών στο χρηματιστήριο (IPOs) «παγώνουν», ενώ η εποπτεία στις αγορές περιορίζεται.
Οι μεγάλοι οίκοι επισημαίνουν ότι, αν και οι βραχυπρόθεσμες επιπτώσεις είναι περιορισμένες, η αβεβαιότητα μπορεί να πλήξει την εμπιστοσύνη, ιδιαίτερα αν η παράλυση διαρκέσει πάνω από δύο εβδομάδες.
Η πολιτική διάσταση
Στην ουσία, το shutdown αποτελεί έναν ακόμη γύρο στη μάχη εξουσίας ανάμεσα στη Γερουσία, τη Βουλή και τον Λευκό Οίκο. Οι Ρεπουμπλικανοί χρησιμοποιούν το ζήτημα των επιδοτήσεων του Obamacare ως μοχλό πίεσης, ενώ οι Δημοκρατικοί επιδιώκουν μια πιο μακροπρόθεσμη συμφωνία.
Η πιθανότερη έξοδος από την κρίση, σύμφωνα με αναλυτές, είναι μια συμβιβαστική λύση που θα επαναλειτουργήσει την κυβέρνηση, μεταθέτοντας την «καυτή πατάτα» των επιδοτήσεων για αργότερα το φθινόπωρο.
Μέχρι τότε, η καθημερινότητα εκατομμυρίων Αμερικανών βρίσκεται σε καθεστώς αβεβαιότητας και το blame game καλά κρατεί.
Το Υπουργείο Στέγασης και Αστικής Ανάπτυξης (HUD) ανάρτησε στην ιστοσελίδα του μήνυμα με το οποίο αποδίδει την ευθύνη στη «ριζοσπαστική αριστερά».
Το μήνυμα εμφανίζεται με τη μορφή pop-up σε κάθε σελίδα του ιστότοπου, αλλά και σε έντονη κόκκινη μπάρα στο πάνω μέρος της σελίδας.
Η ανάρτηση προκάλεσε καταγγελία για παραβίαση του νόμου Hatch Act, που απαγορεύει σε ομοσπονδιακούς υπαλλήλους να εμπλέκονται σε κομματική πολιτική δραστηριότητα. Η προοδευτική οργάνωση Public Citizen κατέθεσε σχετική αναφορά, τονίζοντας ότι η ανάρτηση συνιστά «προφανή παραβίαση».
Ο ειδικός σε θέματα κυβερνητικής δεοντολογίας, Κρεγκ Χόλμαν, δήλωσε στο BBC ότι η κυβέρνηση έχει «αποδυναμώσει πλήρως» τα γραφεία δεοντολογίας που θα έπρεπε να επιβλέπουν τέτοιες παραβάσεις.
Νατάσα Στασινού • nstasinou@naftemporiki.gr
