Όταν σκοτώνουν τον σύζυγό της, δεν κλαίει. Όταν της προτείνουν γάμο οι δολοφόνοι του, χαμογελά. Τους προσκαλεί σε «τιμητική» τελετή. Και εκεί τους τελειώνει.
Η Όλγα του Κιέβου δεν είναι απλώς μια εκδικητική χήρα. Είναι η πιο δυνατή γυναίκα ηγεμόνας του Μεσαίωνα – και ταυτόχρονα Αγία της Εκκλησίας.
Η δολοφονία που ανοίγει τον ασκό
Είναι το έτος 945 μ.Χ. Ο Ίγκορ, μεγάλος πρίγκιπας του Κιέβου, ταξιδεύει για να εισπράξει φόρους από τους Δρεβλιάνους, ένα σλαβικό φύλο που υποτάσσεται μόνο όσο τον συμφέρει. Ζητά περισσότερα. Επιστρέφει για δεύτερη φορά. Είναι το μοιραίο του λάθος.
Οι Δρεβλιάνοι τον πιάνουν, λυγίζουν δύο σημύδες, τον δένουν ανάμεσά τους και αφήνουν τα δέντρα να επανέλθουν. Το σώμα του διαμελίζεται. Η εξουσία του Κιέβου περνά ξαφνικά σε μια γυναίκα και ένα τρίχρονο παιδί.
Η χήρα του, η Όλγα, θεωρείται εύκολη λεία. Είναι μόνη. Είναι ξένη σε έναν κόσμο που μετρά δύναμη μόνο με αίμα. Αλλά δεν είναι μία τυχαία γυναίκα.
Ποια είναι
Έχει γεννηθεί κάπου ανάμεσα στον βορρά και την ομίχλη, σε έναν κόσμο όπου το αίμα και το εμπόριο ταξιδεύουν στους ίδιους δρόμους. Η Όλγα κουβαλά καταγωγή από τους βίκινγκ και φέρει μια κληρονομιά ανθρώπων που μαθαίνουν από νωρίς ότι η ισχύς δεν χαρίζεται.
Μεγαλώνει ανάμεσα σε πολεμιστές, εμπόρους και ηγεμόνες που κυβερνούν με το ξίφος και το βλέμμα, και μαθαίνει να σιωπά πριν μιλήσει, να παρατηρεί πριν χτυπήσει.
Ο χαρακτήρας της δεν είναι εκρηκτικός. Είναι ψυχρός, πειθαρχημένος, υπολογιστικός. Η Όλγα δεν ορμά· περιμένει. Δεν υψώνει τη φωνή· στήνει παγίδες. Κάθε της κίνηση έχει νόημα, κάθε απόφαση αφήνει μήνυμα. Η σκληρότητά της δεν είναι προϊόν οργής, αλλά εργαλείο εξουσίας.
Μέσα σε έναν κόσμο που θεωρεί τις γυναίκες προσωρινές, αναλώσιμες ή διακοσμητικές, η Όλγα μαθαίνει να γίνεται αναπόφευκτη. Δεν ζητά χώρο — τον καταλαμβάνει. Και όταν κυβερνά, το κάνει όχι σαν χήρα που επιβιώνει, αλλά σαν ηγεμόνας που γνωρίζει ότι ο φόβος και ο σεβασμός συχνά γεννιούνται από την ίδια πράξη.
Το λάθος των Δρεβλιανών
Ο πρίγκιπας Μαλ των Δρεβλιανών πιστεύει ότι βλέπει ευκαιρία. Σκοτώνει τον Ίγκορ, ζητά το χέρι της χήρας και μαζί το Κίεβο. Στέλνει είκοσι ευγενείς ως πρεσβεία.
Η Όλγα τους δέχεται ευγενικά. Τους λέει ότι θα τους τιμήσει δημοσίως. Τους ζητά να επιστρέψουν την επόμενη μέρα με τα πλοία τους. Οι απεσταλμένοι χαμογελούν. Νομίζουν ότι κέρδισαν.
Το επόμενο πρωί, τους υποδέχονται με τιμές. Η πομπή σταματά σε μια αυλή. Εκεί ανοίγει ένας λάκκος που σκάφτηκε τη νύχτα.
Ρίχνουν τους ευγενείς μέσα. Το χώμα αρχίζει να τους σκεπάζει. Η Όλγα σκύβει και ρωτά: «Σας αρέσει η τιμή που σας αποδίδω;». Θάβονται ζωντανοί.
Η δεύτερη εκδίκηση: το λουτρό
Η Όλγα στέλνει νέο μήνυμα στον Μαλ. Δέχεται τον γάμο, λέει, αλλά απαιτεί πιο επιφανή συνοδεία. Ο πρίγκιπας υπακούει.
Οι νέοι απεσταλμένοι φτάνουν. Η Όλγα τους προσφέρει λουτρό – ύψιστη φιλοξενία. Μπαίνουν μέσα. Οι πόρτες κλείνουν. Το λουτρό παραδίδεται στις φλόγες. Κανείς δεν βγαίνει ζωντανός.
Η τρίτη εκδίκηση: το μνημόσυνο
Τώρα η Όλγα ταξιδεύει η ίδια στα εδάφη των Δρεβλιανών. Ζητά να τελέσει μνημόσυνο για τον άντρα της. Εκείνοι δέχονται. Στήνουν τραπέζι. Ρέει το μέλι και το κρασί.
Όταν οι καλεσμένοι μεθούν, η Όλγα δίνει σήμα. Οι στρατιώτες της σφάζουν χιλιάδες. Το χρονικό μιλά για πέντε χιλιάδες νεκρούς. Το αίμα ποτίζει τον τάφο του Ίγκορ.
Η τέταρτη εκδίκηση: Τα πουλιά
Απομένει μόνο η πρωτεύουσα των Δρεβλιανών, το Ισκορόστεν. Ένας χρόνος πολιορκίας δεν αρκεί. Τότε η Όλγα προσποιείται ότι δείχνει έλεος.
Ζητά έναν γελοία μικρό φόρο: τρία περιστέρια και τρία σπουργίτια από κάθε σπίτι. Οι πολιορκημένοι ανακουφίζονται. Υπακούουν.
Τη νύχτα, οι στρατιώτες δένουν θειάφι στα πόδια των πουλιών, τα ανάβουν και τα αφήνουν. Τα πουλιά πετούν στις φωλιές τους. Οι στέγες παίρνουν φωτιά. Το Ισκορόστεν καίγεται ολόκληρο.
Η εκδίκηση ολοκληρώνεται.
Μια γυναίκα στην εξουσία
Η Όλγα δεν είναι πια απλώς εκδικητική χήρα. Είναι απόλυτη ηγεμόνας. Κυβερνά ως αντιβασίλισσα για σχεδόν δύο δεκαετίες.
Αλλάζει το σύστημα φόρων που σκότωσε τον άντρα της. Στήνει διοίκηση. Χτίζει φρούρια. Ενοποιεί κράτος. Σε έναν κόσμο που περιμένει από τις χήρες να παντρευτούν ή να σιωπήσουν, εκείνη κυβερνά καλύτερα από τους άντρες.
Η απρόσμενη στροφή
Και τότε συμβαίνει το αδιανόητο. Η Όλγα βαφτίζεται χριστιανή στην Κωνσταντινούπολη. Βρίσκει τον Κύριο, μετανοεί και παίρνει το όνομα Ελένη.
Η γυναίκα που έθαψε ανθρώπους ζωντανούς, μπαίνει στην Εκκλησία της αγάπης.
Δεν καταφέρνει να πείσει τον γιο της. Ο Σβιατοσλάβος μένει παγανιστής. «Θα με χλευάσουν οι πολεμιστές μου», της λέει.
Η Όλγα σπέρνει – δεν θερίζει.
Πεθαίνει το 969. Δεκαετίες αργότερα, ο εγγονός της Βλαδίμηρος θα εκχριστιανίσει το κράτος. Η Εκκλησία θα θυμηθεί τη γιαγιά του. Θα την αγιοποιήσει. Θα την αποκαλέσει «Ισαπόστολο».
Ο θρύλος
Η ιστορία της Όλγας δεν είναι άνετη. Δεν είναι διδακτική. Δεν είναι καθαρή. Είναι όμως απόλυτα μεσαιωνική.
Σε έναν κόσμο βίας, επιβιώνει με περισσότερη βία. Σε έναν κόσμο αντρικής εξουσίας, κυβερνά πιο σκληρά από όλους. Οι Δρεβλιάνοι νόμιζαν ότι σκοτώνοντας έναν άντρα έλυσαν πρόβλημα. Αντί γι’ αυτό, δημιούργησαν έναν θρύλο.
naftemporiki.gr/
