Η παράσταση που βραβεύτηκε με το βραβείο σύγχρονου νεοελληνικού έργου της Ελληνικής Ένωσης Κριτικών Θεάτρου και Παραστατικών Τεχνών και το πρώτο βραβείο πρωτοεμφανιζόμενου νεοελληνικού έργου All4fun, θέτει στο σανίδι το φλέγον ζήτημα του sextrafficking.
Μετά από δύο επιτυχημένες σεζόν στο Σύγχρονο Θέατρο στην Αθήνα και τη θερμή υποδοχή από κοινό και κριτικούς, η παράσταση της ομάδας «C. for Circus» «Καὶ ἐφύτευσεν ὁ Θεὸς παράδεισον» σε κείμενο και σκηνοθεσία Βαλέριας Δημητριάδου, ήρθε στο θέατρο «METROPOLITAN» Θεσσαλονίκης.
Το έργο
Οι «C for Circus» (παρέα με νέους και παλαιότερους συνεργάτες) για πρώτη φορά στα δεκαπέντε χρόνια της συμπόρευσής τους, καταπιάνονται με ένα πρωτότυπο θεατρικό έργο, γραμμένο από μέλος της ομάδας.
Το έργο – ο τίτλος του είναι εμπνευσμένος από το 2,8 κεφάλαιο της Γένεσης της Παλαιάς Διαθήκης– πραγματεύεται ένα τραγικά επίκαιρο θέμα, μία από τις ισχυρότερες μορφές έμφυλης βίας, το sex trafficking.
Μια κοπέλα, η Χλόη, δουλεύει σ’ ένα σινεμά που κινδυνεύει να κλείσει από τα χρέη. Πουλάει ποπ-κορν και τσάι, ενώ στον ελεύθερο χρόνο της φροντίζει τον αυτιστικό αδερφό της. Μια γνωριμία τη φέρνει αντιμέτωπη με έναν άγνωστο κόσμο. Ο Πίτερ, είναι ο άνθρωπος που της υπόσχεται τον «Παράδεισο», αλλά αποδεικνύεται το γνωστό κάθαρμα
των ιστορικών του μαυρόασπρου σινεμά. Αλλά η εκμετάλλευση δεν έχει χρονικά όρια ούτε γνωρίζει σύνορα. Βρίσκεται παντού και πάντοτε. Έτσι, η Χλόη πέφτει θύμα απαγωγής και προωθείται από την μαφία του sex trafficking στο «Ξενοδοχείο ο Παράδεισος». Και ο Πίτερ δεν είναι παρά ο πρώτος κρίκος στην αλυσίδα του.
Η Βαλέρια Δημητριάδου γράφει για την υπερεξουσία των ανθρώπων στις ζωές άλλων, με μόνο κίνητρο το κέρδος. Γράφει για τη σωματική και ψυχολογική βία, τα κυκλώματα, το οργανωμένο έγκλημα που επεκτείνει διαρκώς τη δράση του και για τις ζωές που χάνονται- κυριολεκτικά και μεταφορικά – με το να ζουν υπό τον φόβο του θύτη.
Έντεκα ηθοποιοί σε έντεκα ρόλους λειτουργούν σαν ένα σώμα και καταθέτουν ο καθένας από τη σκοπιά του το δικό του κομμάτι συνθέτοντας σταδιακά το πάζλ της ιστορίας, ενώ ταυτόχρονα η επί σκηνής ζωντανή μουσική ενισχύει τη δράση και δημιουργεί μία υποβλητική ατμόσφαιρα.
Ανάγνωση
Στο 2,8 της Γενέσεως υπάρχει η πρόταση «Καὶ ἐφύτευσεν ὁ Θεὸς παράδεισον ἐν Ἐδὲμ κατὰ ἀνατολὰς καὶ ἔθετο ἐκεῖ τὸν ἄνθρωπον, ὃν ἔπλασε». Αφορά την απολύτως πρώτη στιγμή του ανθρώπου, όταν ο Θεός, αφού δημιούργησε τον άνθρωπο «εἰς ψυχὴν ζῶσαν» του χάρισε τον Κήπο της Εδέμ και «ἔθετο αὐτὸν ἐν τῷ παραδείσῳ τῆς τρυφῆς, ἐργάζεσθαι αὐτὸν καὶ φυλάσσειν».
Όμως, στον Κήπο της Εδέμ υπάρχει το Δέντρο της Γνώσης του Καλού και του Κακού, το οποίο φέρει το απαγορευμένο μήλο. Το φίδι εξαπάτησε τη γυναίκα, που παρέσυρε τον άνδρα και, σύμφωνα με τον μύθο, ο Θεός εξεδίωξε από τον Παράδεισο το ζευγάρι, «προικίζοντάς» το με μία κατάρα, που είναι η απαρχή της έμφυλης διαμάχης : «Έχθρα θα βάλω ανάμεσα σε σένα και στην γυναίκα, μεταξύ των απογόνων των δικών σου και αυτής. Ένας εξ αυτών θα σου συντρίψει το κεφάλι και συ θα τον πληγώσεις στην φτέρνα» (Γεν. 3,15 -3,16).
Έκτοτε αρχίζει το αιώνιο ανθρώπινο δράμα. Οι αιματοβαμμένοι πόλεμοι όπλων και οι εμφύλιοι, οι αποκλεισμοί και τα βασανιστήρια, η εκμετάλλευση ανθρώπων από ανθρώπους, η ανάλγητη βιοπολιτική του κοινωνικού δαρβινισμού (της κυριαρχίας και της βίας του πιο δυνατού), ο ρατσισμός και ο σεξισμός.
Η συγγραφέας μένει στην εμπορία ανθρώπων, η οποία μπορεί να χαρακτηριστεί ως μια σύγχρονη μορφή δουλείας και είναι ένα σοβαρό έγκλημα που περιλαμβάνει την παραβίαση των βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Οι διακινητές εκμεταλλεύονται ευάλωτους ανθρώπους για οικονομικό κέρδος, εξαπατώντας ή αναγκάζοντάς τους σε:
πορνεία / σεξουαλική εκμετάλλευση, καταναγκαστική εργασία σε οίκους ανοχής ή και στον δρόμο.
Λιγότερο κοινές μορφές εκμετάλλευσης περιλαμβάνουν τον εξαναγκασμό των θυμάτων για επαιτεία και την αφαίρεση και πώληση των οργάνων σας.
Πως συμβαίνει;
Στρατολόγηση: Τα θύματα στρατολογούνται από συγγενείς ή εγκληματικές ομάδες, συχνά με την υπόσχεση μιας καλά αμειβόμενης εργασίας.
Διακίνηση: Τα θύματα μπορεί να διακινηθούν από απομακρυσμένες αγροτικές περιοχές στις πόλεις ή από φτωχότερες προς πλουσιότερες χώρες.
Χειραγώγηση: Οι διακινητές χειραγωγούν και εξαναγκάζουν έχοντας τον έλεγχο των θυμάτων μέσω της εξαπάτησης και (την απειλή) της βίας.
Ποιες είναι οι βασικές αιτίες της εμπορίας ανθρώπων;
Ευαλωτότητα εξαιτίας της φτώχειας, της περιθωριοποίησης, του οικονομικού αποκλεισμού, των ένοπλων συγκρούσεων, κοινωνικών και έμφυλων ανισοτήτων, διακρίσεων εις βάρος εθνοτικών μειονοτήτων και παραβιάσεων των δικαιωμάτων των παιδιών.
Ανεπαρκείς νόμοι και πολιτικές σε πολλές χώρες, όπου ο κίνδυνος σύλληψης είναι μικρός.
Ζήτηση στις πλουσιότερες χώρες / αστικές περιοχές, ιδίως για πορνεία και φθηνό εργατικό δυναμικό.
Η παράσταση
«Το συγκεκριμένο θέμα είναι κάτι που από πάντα μου τριβέλιζε το μυαλό – ίσως επειδή γεννήθηκα στην πρώην Σοβιετική ένωση, που όλοι ξέρουμε τι έγινε με την διάλυσή της – αλλά δεν τολμούσα να το δω σε βάθος. Έτσι λοιπόν, κάπως απρόσμενα, όπως συμβαίνουν συνήθως κάτι τέτοια, ενώ ήμουν έγκυος τριών μηνών, αποφάσισα ότι θέλω να γράψω ένα θεατρικό μ’ αυτό το θέμα. Στην πιο φωτεινή περίοδο της ζωής μου, εγώ βρήκα τον χώρο να δω κατάματα το έρεβος αυτού του εγκλήματος και η χρονική αυτή στιγμή συνέπεσε με το κίνημα του metoo, που ισχυροποίησε ακόμα περισσότερο την ανάγκη μου να μιλήσω γι’ αυτό» δηλώνει σε συνέντευξή της η συγγραφέας, ηθοποιός, μουσικός και σκηνοθέτις Βαλέρια Δημητριάδου, και αποφασίζει να σκηνοθετήσει το κείμενό της, που άδραξε από το 2,8 κεφάλαιο της Γένεσης της Παλαιάς Διαθήκης.
Και το κάνει με έμπνευση και ρεαλισμό.
Χρησιμοποιεί όλα τα διαθέσιμα καλλιτεχνικά μέσα και δημιουργεί ένα θέαμα που απευθύνεται σε όλες τις αισθήσεις, ώστε κερδίζει την εντύπωση συνολικότητας και πληθώρας σημασιών, σαγηνεύοντας το κοινό, καθηλώνοντάς το με τον άνθρωπο -υποκριτή και τα μηχανικά μέσα, την οπτικοακουστική τεχνολογία , όλα όσα συγκροτούν το «ολικό θέατρο».
Μπορούμε, λοιπόν, να μιλάμε για μια παράσταση ολικού θεάτρου, μια καλλιτεχνική άριστη δημιουργία, ένα οργανικό σύνολο δικτύων σχέσεων φωτός, χώρου, επιφάνειας, κίνησης, ήχου και ερμηνευτών, με όλες τις δυνατότητες παραλλαγών και συνδυασμών αυτών των στοιχείων. Ασφαλώς, το βασικό υλικό είναι ο ηθοποιός, επειδή , ναι μεν εν αρχή ην ο λόγος, αλλά οι λέξεις δε λέγουν τα Πάντα. Η αληθινή σχέση ανάμεσα στα πρόσωπα ορίζεται από τις στάσεις, τις χειρονομίες, τις εκφράσεις, τη σιωπή. Οι λέξεις απευθύνονται στο αυτί, η πλαστική στο μάτι. Έτσι, η φαντασία δουλεύει υπό την επιρροή των δύο εντυπώσεων, μιας οπτικής και μιας ακουστικής. Κι εδώ ακριβώς, η Βαλέρια Δημητριάδου κερδίζει το στοίχημα.
Η παράσταση μάς καθηλώνει με την τολμηρή δομή της, τη σημερινή γλώσσα της, τη ρεαλιστική σκηνοθεσία της, ενώ μας δείχνει με άκρως αναπαραστατικό τρόπο όλη τη διαδρομή που διανύει ένα θύμα trafficking, από τις πρώτες στιγμές έως τις δυνάμει τελευταίες, καθώς και την αλλαγή στη συμπεριφορά και στον χαρακτήρα του, την προσαρμογή που αναγκάζεται να επιχειρήσει για να επιβιώσει, τις μάταιες προσπάθειες διαφυγής, καθώς το κύκλωμα, τεράστιο, απλώνεται παντού.
«Η πρώτη μέρα είναι η πιο δύσκολη. Δεν είχε καταλάβει τίποτα.» «Παραδίδεις και τελειώνεις.» «Εσύ είσαι τα λεφτά.» «Πώς θα πουλήσω το προϊόν αν δεν το δοκιμάσω;» Η ωμότητα του εγκλήματος, η θέαση των γυναικών σαν εμπορεύματα και εύκολους στόχους, η κτηνωδία που αντιπαλεύει την αθωότητα μέχρι να τη συντρίψει ολοκληρωτικά όλα αποτυπώνονται εξαιρετικά υπό τη καθηλωτική σκηνοθεσία. Παράλληλες δράσεις γεμίζουν τη σκηνή, δράσεις που φέρνουν οπτικά κοντά το «εδώ» με το «εκεί», το «τώρα» με το «άλλοτε» που, πια, είναι απλησίαστα και έτη φωτός μακριά.
Γρήγοροι ρυθμοί και οικουμενικοί χαρακτήρες σε θέση προσώπου – ήρωα κι άλλοτε αυτή του αφηγητή, σε μια δραματουργία αιχμηρή που κρατά τον θεατή σε εγρήγορση, σε ηθελημένη προσήλωση στο θέμα. Σημαντικός παράγοντας επιτυχίας οι μουσικές της Βαλέριας Δημητριάδου.
Αξιοπρόσεκτα τα ευρήματα της σκηνοθεσίας που εμπλούτισαν τη δράση, όπως οι μάσκες, οι κάμερες των κινητών, που καταγράφουν τις πράξεις, η live μουσική μέσα σε βιτρίνα, όλα σύμβολα αδίστακτων συμμοριών που λυμαίνονται τόπους, όπου γης.
Η Αθηνά Σακαλή, στον πρωταγωνιστικό ρόλο της Χλόης, καλύπτει όλες τις συναισθηματικές πτυχές του γυναικείου θύματος, η Αθηνά Αλεξοπούλου αισθησιακή και σκληρή παράλληλα στον ρόλο της προαγωγού, η Μαρία Προϊστάκη αξιοποιεί εύστοχα τον ρόλο της ήδη παραιτημένης κοπέλας που εθίστηκε στην πορνεία, ενώ η Ηλέκτρα Γεννατά, συγκινητική στον ρόλο της μητέρας.
Ο Παναγιώτης Γαβρέλας απόλυτα πειστικός στον ρόλο του απατεώνα εραστή, ο Κωνσταντίνος Κάππας με κυνισμό ερμηνεύει τον αστυνομικό, ο Βαγγέλης Αμπατζής πολύ καλός ως Φέλιξ. Ο ρόλος του, μάλιστα, είναι αυξημένης δυσκολίας ως άτομο στο φάσμα βαριάς μορφής του αυτισμού. Η κινησιολογία και η μελέτη του ηθοποιού, ήταν τόσο βαθιά, ώστε το αποτέλεσμα να είναι ρεαλιστικό και ακριβές.
Αρκούντως ικανοποιητικοί και οι υπόλοιποι ηθοποιοί που συγκροτούν την ομάδα αυτής της ενδιαφέρουσας παράστασης.
Επίλογος
Η ομάδα C. for Circus αποτελείται από επαγγελματίες ερμηνευτές, με αποφοίτους από Δραματικές Σχολές, όπως του Εθνικού Θεάτρου και του Ωδείου Αθηνών, ενώ τα μέλη της έχουν σπουδές και εμπειρία και σε άλλους τομείς της θεατρικής δημιουργίας, όπως η μουσική, ο χορός, η συγγραφή έργων, η μετάφραση, η κατασκευή σκηνικών, κα.
Οι παραστάσεις της C. for Circus βασίζονται κατά κύριο λόγο στην ομαδική προσέγγιση και τη λειτουργία του συνόλου, με κοινό χαρακτηριστικό γνώρισμα την πρωτότυπη μουσική, που παίζεται ζωντανά επί σκηνής από τους ίδιους τους ηθοποιούς.
Στόχος της ομάδας C. for Circus είναι η δημιουργική συνδιαμόρφωση της θεατρικής πράξης, προσφέροντας σε κάθε μέλος την ευκαιρία να ερευνήσει διάφορες πτυχές του θεάτρου από τη θέση του ηθοποιού, του μουσικού, του σκηνοθέτη, του συγγραφέα και οποιοδήποτε άλλο πόστο συμβάλλει στην σύνθεση μιας θεατρικής παράστασης.
Παραγωγές της ομάδας C. for Circus έχουν παρουσιαστεί στο Φεστιβάλ Αθηνών & Επιδαύρου, το Όλη η Ελλάδα, ένας Πολιτισμός, τα Αισχύλεια, καθώς και το International Shakespeare Festival της Σερβίας.
Μέλη της ομάδας:
Παναγιώτης Γαβρέλας
Βαλέρια Δημητριάδου
Δημήτρης Κίτσος
Μαρία Ελισάβετ Κοτίνη
Χρύσα Κοτταράκου
Ειρήνη Μακρή
Νικόλας Παπαδομιχελάκης
Γιωργής Σφυρής
Σπύρος Χατζηαγγελάκης
Η παράσταση είναι κατάλληλη για παιδιά άνω των 16 ετών.
**Triggerwarning: Η παράσταση περιέχει σκηνές σεξουαλικής βίας.
Συντελεστές:
Κείμενο – Σκηνοθεσία : Βαλέρια Δημητριάδου
Σκηνικά – κοστούμια: Δήμητρα Λιάκουρα
Επιμέλεια κίνησης: Ειρήνη Μακρή
Σχεδιασμός φωτισμού: Μελίνα Μάσχα
Πρωτότυπη μουσική: Βαλέρια Δημητριάδου
Σχεδιασμός ήχου: Φοίβος Παπαγιάννης
Βοηθός σκηνοθέτριας: Αντριάνα Ανδρέοβιτς
Στίχοι τραγουδιών: Μαρία Ελισάβετ Κοτίνη
Φωτογραφίες: Δομνίκη Μητροπούλου, Πάτροκλος Σκαφίδας
Γραφείο τύπου – Επικοινωνία: Μαρία Τσολάκη
Γραφιστική επιμέλεια: Indigo Creative
Κατασκευή booth: Παναγιώτης Μανίκας
Παραγωγή: C for Circus
Οργάνωση – εκτέλεση παραγωγής: Παναγιώτης Γαβρέλας, Χρύσα Κοτταράκου
Παίζουν οι (με αλφαβητική σειρά): Αθηνά Αλεξοπούλου, Βαγγέλης Αμπατζής, Παναγιώτης Γαβρέλας, Ηλέκτρα Γεννατά, Κωνσταντίνος Κάππας, Χρύσα Κοτταράκου, Γρηγόρης Μπαλλάς, Μαρία Προϊστάκη, Αθηνά Σακαλή, Θανάσης Χαλκιάς, Σπύρος Χατζηαγγελάκης
ΠΑΥΛΟΣ ΛΕΜΟΝΤΖΗΣ
