Γιατί τα παιδιά με ΔΕΠΥ δυσκολεύονται στη γραφή; Τεχνικές Αντιμετώπισης

Τα γραπτά τους είναι δυσανάγνωστα, χωρίς κενά ανάμεσα στις λέξεις, με πολλά ορθογραφικά λάθη κι άλλα συναφή χαρακτηριστικά. Οι έρευνες δείχνουν ότι μπορεί να υπάρχουν πολλοί λόγοι παρουσίας αυτής της δυσκολίας, μεταξύ των οποίων αναφέρονται η δυσγραφία, η αδυναμία οργάνωσης των πληροφοριών καθώς και η δυσκολία στην επεξεργασία τους.

Επεξεργασία Πληροφοριών

Όταν ένα παιδί με ΔΕΠΥ κατακλύζεται από πληροφορίες που ξεπερνούν την ικανότητά του να τις επεξεργαστεί, δύσκολα μπορεί να τις βάλει σε μια λογική σειρά και να τις επαναδιατυπώσει σε μια κόλλα χαρτί. Πολλές φορές προσηλώνονται στην προσπάθειά τους να γράψουν ένα ευανάγνωστο γραπτό που παραλείπουν λέξεις ή και ολόκληρες προτάσεις, με αποτέλεσμα να μη βγάζουν νόημα τα γραπτά τους.

Γραφή και Ορθογραφία

Πρόκειται για δύο τομείς που τα πιο πολλά παιδιά με ΔΕΠΥ εκδηλώνουν τις περισσότερες δυσκολίες. Η γραφή είναι ένας συνδυασμός κινήσεων μελών του σώματος και ταυτόχρονη επεξεργασία της γλώσσας. Για ένα παιδί που δυσκολεύεται να παραμείνει συγκεντρωμένο κατά τη διάρκεια του μαθήματος, ένας τέτοιος συντονισμός τού είναι εξαιρετικά δύσκολος. Τα παιδιά με ΔΕΠΥ επίσης παρουσιάζουν πολλά ορθογραφικά λάθη, παραλείπουν γράμματα ή/και τα αντιστρέφουν. Κατακτούν την ορθογραφημένη γραφή σχετικά πιο δύσκολα σε σχέση με τα παιδιά χωρίς ΔΕΠΥ ή κάποιας μορφής μαθησιακής δυσκολίας.

Δυσκολίες στην κίνηση και τον προσανατολισμό

Τα παιδιά με ΔΕΠΥ δυσκολεύονται στη σύνθετη γραφή αλλά και στην αντιγραφή. Δεν αφήνουν κενά ανάμεσα στις λέξεις ή αφήνουν πολύ μεγάλα, τα γράμματά τους είναι δυσανάγνωστα και δεν τηρούν τους κανόνες γραφής σε μία σελίδα, όπως παραδείγματος χάρη ξεκινούν από το μέσο της σελίδας να γράφουν, παραλείπουν γραμμές ή γράφουν έξω από τα περιθώρια της σελίδας. Έρευνα του περιοδικού Journal of Child Neurology αναφέρει πως οι συγκεκριμένες δυσκολίες των παιδιών με ΔΕΠΥ οφείλονται σε δυσκολίες στην κίνηση κατά τη γραφή, στον προσανατολισμό και στον συντονισμό. Αναφέρει επίσης πως το 50% των απιδιών με ΔΕΠΥ παρουσιάζει τις εν λόγω δυσκολίες.

Παρέμβαση

Οι δυσκολίες που παρουσιάζουν τα παιδιά με ΔΕΠΥ κατά τη γραφή μπορούν να διορθωθούν ως ένα βαθμό με την κατάλληλη παρέμβαση και υποστήριξη. Κλειδί στην επιτυχία της παρέμβασης είναι η σωστή υποστήριξη των παιδιών αυτών τόσο από το σχολικό πλαίσιο όσο κι από τους γονείς. Στη συνέχεια παρουσιάζονται τεχνικές αντιμετώπισης των συγκεκριμένων δυσκολιών σε παιδιά με ή χωρίς ΔΕΠΥ:

Τεχνικές για αναγνώσιμη γραφή

• Επιτρέπουμε στο μαθητή να χρησιμοποιεί όποιο στυλ/μορφή γραψίματος του είναι πιο οικείο (ίσια ή καλλιγραφικά γράμματα).
• Δίνουμε περισσότερο χρόνο στο μαθητή για να ολοκληρώσει τη γραπτή του εργασία.
• Δεν τιμωρούμε το μαθητή για την μη αναγνώσιμη γραφή του. Αντιθέτως σε κάθε προσπάθεια του για αναγνώσιμη γραφή τον επιβραβεύουμε και τον ενθαρρύνουμε.
• Δίνουμε στο παιδί να κάνει προγραφικές ασκήσεις, όπως να ενώνει διακεκομμένες γραμμές ίσιες και καμπύλες ή να βρει με το μολύβι του την έξοδο από ένα λαβύρινθο.
• Μειώστε τις γραπτές εργασίες που δίνετε στο μαθητή και κυρίως το μέγεθος της αντιγραφής για το σπίτι.
• Επιτρέπουμε στο μαθητή να γράφει με το μολύβι ή το στυλό που του ταιριάζει και τον διευκολύνει στο γράψιμο.
• Του δίνουμε τις εργασίες του να τις διορθώσει ο ίδιος. Στην αρχή ίσως να δυσκολεύεται και να χρειάζεται τη βοήθειά μας.
• Δίνουμε στο παιδί να διορθώσει γραπτό με λάθη που έχει δακτυλογραφήσει ο εκπαιδευτικός.
• Ζητάμε από το παιδί να βρει τις διαφορές ανάμεσα σε δύο εικόνες, κρατώντας το κεφάλι του σταθερό.
• Βάλτε το παιδί να γράψει σε διαφορετικής υφής επιφάνειες με το δάχτυλο, όπως είναι ο αφρός ξυρίσματος ή άμμος πάνω στο θρανίο.
• Δίνουμε στο παιδί να ξεπατικώσει γράμματα, λέξεις και στη συνέχεια προτάσεις από καρτέλες πάνω σε ρυζόχαρτο.
• Αν χρειάζεται δίνουμε στο παιδί να γράψει με τριποδική λαβή.
• Δίνουμε στο παιδί να γράψει σε χαρτί με έντονες γραμμές και περιθώρια.
• Δίνουμε στο παιδί να κάνει ασκήσεις λεπτής κινητικότητας, όπως να περνά χάντρες διαφορετικού μεγέθους από ένα κορδόνι, να παίζει με πηλό και πλαστελίνες, να φτιάχνει μπαλάκι από χαρτί κουζίνας με το ένα του χέρι(αυτό που γράφει), τοποθέτηση κερμάτων σε κουμπαρά με το ένα χέρι, κ.τ.λ.
• Χρησιμοποιούμε κατά τη γραφή τεχνολογικά μέσα, όπως ηλεκτρονικό υπολογιστή ή tablet, που κρατούν το ενδιαφέρον του παιδιού αμείωτο. Υπάρχουν αρκετές εφαρμογές για φωνολογική επίγνωση, προγραφικές ασκήσεις κ.ά.
• Θα πρέπει να θυμόμαστε πως η συνεχής και αδιάκοπη αντιγραφή κειμένων δεν βοηθά σε οποιαδήποτε δυσκολία στη γραφή.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι οι πιο πάνω τεχνικές μπορεί να χρησιμοποιούνται συνδυαστικά. Ωστόσο, δεν πρέπει να γίνεται συνεχής αλλαγή των τεχνικών γιατί μπορεί να προκαλέσουν σύγχυση στο μαθητή και να μην έχουν τα αποτελέσματα που περιμένουμε. Καλό θα είναι να χρησιμοποιούμε κάποιες τεχνικές για κάποιο χρονικό διάστημα, ώστε να δώσουμε την ευκαιρία στο μαθητή να εξοικειωθεί με αυτές και να δούμε αν ταιριάζουν τελικά στο μαθησιακό του προφίλ. Τέλος, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε την ενίσχυση και την επιβράβευση.

Φώτης Παπαναστασίου
Ειδικός Παιδαγωγός – Συγγραφέας / MSc Σχολική Ψυχολογία
Επιστημονικός Σύμβουλος του τομέα Ειδικής Αγωγής του Μητροπολιτικού Κολλεγίου
Επιστημονικός Δ/ντης του Πρότυπου Κέντρου Ειδικών Θεραπειών «Παιδίων Πλεύση»
eidikospaidagogos.gr