Μετά από έναν πρώτο, εξαιρετικά επιτυχημένο κύκλο διαδικτυακών μεταδόσεων από την GNO TV, η ρηξικέλευθη όπερα του παραλόγου «Ο θάνατος του Άντονυ» του διακεκριμένου συνθέτη Χαράλαμπου Γωγιού καταφθάνει στην Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής σε σκηνοθεσία Δημήτρη Καραντζά.
Το έργο, σε λιμπρέτο του Γιάννη Φίλια και του συνθέτη βασισμένο στην ανάμνηση της παιδικής τηλεοπτικής σειράς «Κάντυ Κάντυ» και στο έργο του Σλάβοϊ Ζίζεκ, θα παρουσιαστεί για τέσσερις μοναδικές παραστάσεις στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ στο ΚΠΙΣΝ στις 20, 23, 25 και 27 Νοεμβρίου 2022.
Στη νέα όπερα του Χαράλαμπου Γωγιού, το επίκεντρο είναι ο Άντονυ, ο ξανθός αγαπημένος της ηρωίδας της δημοφιλούς σειράς – ο οποίος μπορεί να σκοτώθηκε νωρίς στο άνιμε, αλλά μετατράπηκε σε σύμβολο για όλα τα αγόρια που ντρέπονταν να πουν πως έκλαιγαν με την «Κάντυ Κάντυ».
Το έργο διαδραματίζεται σε ένα ολάνθιστο, «artificial» ξέφωτο, όπου δυο άνδρες παραδίνονται αυτάρεσκα στις ηδονές του λόγου και έρχονται αντιμέτωποι με το τραύμα, τη φαντασίωση, την ενόρμηση του θανάτου, τον ψυχαναγκασμό της επανάληψης, τον φόβο της γυναίκας και τον πανταχού παρόντα ναρκισσισμό, με ενδιάμεσους σταθμούς τις επιστολές του Αποστόλου Παύλου, τα σεμινάρια του Ζακ Λακάν, τους «άγριους χορούς» της Ρουσλάνας και τα σουξέ της Ελένης Δήμου.
Ο συνθέτης και αρχιμουσικός Χαράλαμπος Γωγιός υπογράφει ένα έργο εξαιρετικά προσωπικό και μιλάει στο Αθηναϊκό- Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων και στη Νάντια Μπακοπούλου για την «εννοιολογική όπερα δωματίου» που επιχειρεί να δώσει φωνή στις ανασφάλειες και το άγχος μιας γενιάς μεγαλωμένης με VHS, Δυναστεία και Τσερνόμπιλ μπροστά στο φάσμα μιας αιωνίως επαπειλούμενης (οικονομικής, οικολογικής, υγειονομικής, γεωπολιτικής…) καταστροφής που στοιχειώνει τα όνειρά μας.
-Πότε γεννήθηκε η ιδέα της όπερας «Ο θάνατος του Άντονυ», πώς εξελίχθηκε μέσα στα χρόνια και ποιες ήταν οι προκλήσεις που αντιμετωπίσατε;
Γεννήθηκε εν μέσω της εθνικής ευφορίας της μετολυμπιακής περιόδου, όταν οι «εθνικές επιτυχίες» των Ολυμπιακών, της Eurovision, του Euro δημιουργούσαν ένα κλίμα πλησμονής και, στη δική μου αντίληψη, ακατάσχετου άγχους να απολαμβάνουμε και να επιβαλλόμαστε. Το λιμπρέτο, γεμάτο αυτοκαταστροφικές φαντασιώσεις, γράφτηκε από τον Γιάννη Φίλια και εμένα το 2005-06, όταν ξεκίνησε και η μουσική. Η σύνθεση εκτροχιάστηκε για πάνω από δέκα χρόνια εξαιτίας άλλων σχεδίων που προτεραιοποιήθηκαν αλλά και προσωπικής ανασφάλειας για την ικανότητά μου να αντιμετωπίσω αυτό το πολύ δύσκολο υλικό. Επανήλθα με μανιακή αφοσίωση στο έργο το 2018, οπότε και προγραμματίστηκε από την Εναλλακτική Σκηνή. Τρεις αναβολές μετά (η πρώτη εξαιτίας δικών μου οικογενειακών δυσκολιών, οι άλλες δύο λόγω της πανδημίας), οι ήρωές μας, ο Σέργιος και ο Παύλος, ανεβαίνουν επιτέλους στη σκηνή.
-Θυμάστε ποια ήταν η πρώτη σας επαφή με τη σειρά «Κάντυ Κάντυ» και τι κρατάτε από αυτήν;
Ασφαλώς και θυμάμαι εκείνο το απόγευμα του 1984, όταν η μητέρα μου με ξύπνησε από τον μεσημεριανό μου ύπνο για να μου ανακοινώσει πως ξεκινά ένα νέο «παιδικό» που μπορεί να με ενδιαφέρει. Δεν ήμουν μεγάλος «φαν» της «Κάντυ Κάντυ» τότε, στην ηλικία των επτά ετών: η πνιγηρή βικτωριανή ατμόσφαιρα και ο μελοδραματισμός μάλλον με ενοχλούσαν, αν και θυμάμαι να παρακολουθώ με ενδιαφέρον την έκρηξη του δημόσιου αισθήματος γύρω από τον θάνατο του Άντονυ. Προσωπικά, προτιμούσα τα «Στρουμφάκια» και τον «Ντ’ Αρτακάν». Και βέβαια την όπερα, που ανακάλυψα στην ΕΡΤ1 λίγους μήνες αργότερα.
-Τι συμβολίζει για εσάς ο θάνατος του Άντονυ;
Αφενός το ανεπίστρεπτο, μια εξέλιξη που δεν μπορεί να αναστραφεί και το βύθισμα στο στομάχι που τη συνοδεύει. Αφετέρου μια καταχωμένη, άρρητη αναγνώριση πως η καταστροφή είναι κάτι που ο άνθρωπος επιθυμεί στις μύχιες φαντασιώσεις του, γι’ αυτό και προκαλεί πάντα αυτό το σαρωτικό αίσθημα διέγερσης που γειτονεύει με την άγρια χαρά. Ήταν μια από τις πρώτες σαφείς συναντήσεις μου με τη λειτουργία που ο Φρόιντ αποκαλεί «ενόρμηση θανάτου».
-Πώς συνδέεται μια ιαπωνική τηλεοπτική σαπουνόπερα κινουμένων σχεδίων με το έργο του Σλάβοϊ Ζίζεκ;
Και τα δύο αναζητούν και πραγματεύονται την αλήθεια της ανθρώπινης υπόστασης, όπως αυτή αρθρώνεται και κρυσταλλώνεται γύρω από τις δύο οριακές εμπειρίες του έρωτα (ή, καλύτερα, της σεξουαλικής διαφοράς) και του θανάτου. Δεν υπάρχει καμία προβοκάτσια από πλευράς μου στην επιλογή να συνδεθούν τα δύο υλικά, πρόκειται απλώς για πράγματα που με απασχολούν. Πιστεύω πως, παρά την ελιτίστικη φήμη της, η όπερα είναι ένα ριζικά περιεκτικό μέσο που επιτρέπει, ή μάλλον καλοδέχεται, τον μεταβολισμό ολόκληρης της ανθρώπινης κατάστασης, από το υψηλό και την τραγικότητα ως το ευτελές και τη σαχλαμάρα. Όπως όλα ενυπάρχουν στο μυαλό και την ψυχή μας, μπορούν να συνυπάρχουν και σε μια όπερα.
-Μετά από έναν επιτυχημένο κύκλο διαδικτυακών μεταδόσεων από την GNO TV, «Ο θάνατος του Άντονυ» συναντά το κοινό του. Πώς αισθάνεστε γι’ αυτό;
Ευτυχής και προνομιούχος. Όσο κι αν η διαδικτυακή μετάδοση (όπου κατέφυγε η ΕΛΣ λόγω των μέτρων κατά της πανδημίας) επέτρεψε στο έργο να διαδοθεί ευρέως και να γραφτούν σχόλια γι’ αυτό ακόμη και στην Αμερική ή τη Φινλανδία, η αλήθεια είναι πως πρόκειται για μια αμιγώς θεατρική σύλληψη, πράγμα που εντείνεται από την ευφυή σκηνοθεσία του Δημήτρη Καραντζά και τις λαμπερές ερμηνείες των Βασίλη Καβάγια, Γιώργου Ιατρού και Μαρισίας Παπαλεξίου. Θα δικαιωθεί, λοιπόν, ή όχι στο «σανίδι».
-Το γεγονός ότι η παράσταση είναι μια ανάθεση της Εναλλακτικής Σκηνής της ΕΛΣ η οποία στη σύντομη ζωή της, έχει ήδη εξελιχθεί, σε έναν σημαντικό φορέα πολιτισμού δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στην πρωτογενή δημιουργία, σημαίνει κάτι για εσάς;
Στην τρέχουσα συγκυρία, σημαίνει τα πάντα! Όπως ίσως γνωρίζετε, ξεκίνησα υπηρετώντας το ανεξάρτητο μουσικό θέατρο. Μετά την οικονομική κρίση και τις συνακόλουθες κοινωνικές εξελίξεις, στις μέρες μας νομίζω πως η Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ είναι σχεδόν το μοναδικό πλαίσιο όπου δουλειά σαν τη δική μου, που προσεγγίζει την όπερα «λοξά», με πίστη όμως στην υπερβατική δύναμη της φωνής, μπορεί να φιλοξενηθεί σε ανθρώπινη κλίμακα και να συναντήσει ένα κοινό θερμό, υποψιασμένο και «κουρδισμένο» στο δικό της μήκος κύματος. Στην προκειμένη περίπτωση, είμαι ακόμη πιο ευγνώμων γιατί, με την αφορμή του «Θανάτου του Άντονυ», η Εναλλακτική Σκηνή φιλοξενεί επιπλέον μια επιστημονική διημερίδα (στις 25 και 26/11) με ομιλητές απ’ όλο τον κόσμο που θα αναλύσουν την προβληματική του έργου, αποδεικνύοντας έτσι την πίστη του θεσμού στη δυναμική της σύγχρονης όπερας ως εργαστηρίου λόγου και σκέψης και ζωντανού κομματιού της πολιτιστικής ζωής. Το έργο που παράγει είναι βαθιά σημαντικό -της εύχομαι μακροημέρευση.
Νάντια Μπακοπούλου